Soru:
Bir bitki hücresinde 14 kromozom bulunmaktadır. Bu hücre mayoz bölünme geçirdiğinde:
- a) Mayoz I sonunda oluşan bir hücrede kaç kromozom bulunur?
- b) Mayoz II sonunda oluşan bir hücrede kaç kromozom bulunur?
- c) Bölünme tamamlandığında oluşan toplam DNA molekülü sayısı (başlangıçtaki ana hücredeki DNA sayısı 2n=14 ve iki kromatitli kromozom olarak kabul edilirse) ilk duruma göre nasıl değişir?
Çözüm:
💡 Bu soru mayoz bölünmenin evrelerindeki kromozom ve DNA miktarı değişimini anlamamızı sağlar.
- ➡️ 1. Adım: Verilenleri anlayalım. Somatik bir bitki hücresinde (2n) = 14 kromozom vardır. Bu, diploid (2n) sayıdır. Mayoz başlangıcında her kromozom iki kromatitten oluşur, yani DNA miktarı 2n'dir ama kromatit sayısı 2 * 2n = 28'dir.
- ➡️ 2. Adım (a şıkkı): Mayoz I, homolog kromozomların ayrılması ile sonuçlanan bir indirgenme bölünmesidir. Mayoz I sonunda, homolog kromozom çiftleri ayrıldığı için hücre başına düşen kromozom sayısı yarıya iner, yani n olur. n = 14 / 2 = 7'dir. Ancak bu kromozomlar hala ikişer kromatitlidir. Cevap: 7
- ➡️ 3. Adım (b şıkkı): Mayoz II, kardeş kromatitlerin ayrılması ile sonuçlanan bir eşey bölünmesidir (mitoza benzer). Mayoz I sonunda oluşan n=7 kromozomlu (iki kromatitli) hücreler, Mayoz II sonunda kromatitler ayrılarak yeni kromozomlar oluşturur. Bu nedenle, Mayoz II sonunda oluşan her bir hücredeki kromozom sayısı yine n = 7'dir, fakat artık bu kromozomlar tek kromatitlidir.
- ➡️ 4. Adım (c şıkkı): DNA molekülü sayısını takip edelim.
- Başlangıç (Mayoz Öncesi): 2n=14 kromozom ve her biri iki kromatitli. Toplam DNA molekülü sayısı = Toplam kromatit sayısı = 28.
- Mayoz Sonu: 4 tane haploit (n) hücre oluşur. Her bir hücrede n=7 kromozom (tek kromatitli) bulunur. Toplam DNA molekülü sayısı = 4 hücre * 7 DNA molekülü/hücre = 28.
DNA miktarı (molekül sayısı olarak) başlangıç ve sonuç itibariyle değişmez. Ancak, bu DNA molekülleri artık 4 ayrı hücreye dağılmıştır ve her biri tek kromatitlidir. Önemli olan, DNA miktarının (molekül sayısının) korunduğu, sadece dağılımının ve organizasyonunun değiştiğidir.
✅ Sonuç: a) 7, b) 7, c) Toplam DNA molekülü sayısı değişmez (28'den 28'e).
