Soru:
Bir öğrenci, aynı türden iki bitkiyi aynı koşullarda yetiştiriyor. Birinci bitkinin gövdesine, ikinci bitkinin ise sadece köklerine ulaşacak şekilde radyoaktif karbon (\(^{14}C\)) içeren karbondioksit (\(CO_2\)) veriliyor. Bir süre sonra bitkilerin hangi kısımlarında radyoaktivite gözlemlenir? Nedenini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, fotosentez ürünlerinin taşınma yolu ve yönü hakkındadır. Radyoaktif karbon, organik maddeleri (glikoz) işaretlemek için kullanılır.
- ➡️ Birinci Adım (Birinci Bitki): Radyoaktif \(CO_2\) gövdeye veriliyor. Gövde yapraklara göre daha az fotosentez yapar, ancak yine de bir miktar fotosentezle radyoaktif karbon, organik maddeye (glikoz) dönüşür. Oluşan bu organik maddeler floem ile taşınır. Floemde taşıma çift yönlü olduğu için, bu maddeler hem yukarı (tepe tomurcuğa) hem de aşağı (kök uçlarına) doğru taşınabilir. Bu nedenle birinci bitkinin hem gövdesinde hem de köklerinde radyoaktivite gözlemlenir.
- ➡️ İkinci Adım (İkinci Bitki): Radyoaktif \(CO_2\) sadece köklere veriliyor. Kökler fotosentez yapmaz. Bu nedenle köklerde radyoaktif karbon kullanılarak organik madde üretilmez. Ksilem ile su ve mineraller taşınır ama \(CO_2\) gazı ksilemle taşınmaz. Sonuç olarak, ikinci bitkide hiçbir kısımda radyoaktivite gözlemlenmez.
✅ Sonuç: Birinci bitkinin tüm bitkide, ikinci bitkinin ise hiçbir yerinde radyoaktivite gözlenmez.
