Soru:
Tarihî bir olayı incelerken kullandığımız birinci el ve ikinci el kaynaklar arasındaki farklar nelerdir? Aşağıdaki örneklerden hangisi birinci el kaynağa örnektir?
- A) Bir tarihçinin İstanbul'un Fethi hakkında yazdığı bilimsel makale
- B) Fatih Sultan Mehmet'in gemileri karadan yürütme emrinin orijinal fermanı
- C) Lise tarih ders kitabında Kurtuluş Savaşı bölümü
- D) Osmanlı Devleti'nin kuruluşu hakkında çekilmiş bir belgesel film
Çözüm:
💡 Tarih araştırmalarında kaynaklar, olayın geçtiği döneme yakınlığına göre sınıflandırılır.
- ➡️ Birinci El Kaynak: Olayın yaşandığı dönemden kalan, doğrudan tanık olan veya olayı yapan kişiler tarafından oluşturulmuş belgelerdir. (Örn: Orijinal ferman, günlük, mektup, arkeolojik buluntu, gazete haberi).
- ➡️ İkinci El Kaynak: Olaydan sonra, olayı doğrudan görmeyen kişilerin birinci el kaynakları kullanarak yazdığı eserlerdir. (Örn: Ders kitabı, ansiklopedi, tarihî roman, bilimsel makale).
- ➡️ Seçenekleri İnceleyelim:
- A) Tarihçinin makalesi, olaydan çok sonra yazılmıştır ve birinci el kaynakları yorumlar. → İkinci El Kaynak
- B) Fatih'in orijinal fermanı, olayın yaşandığı dönemden kalmıştır ve doğrudan emri veren kişi tarafından oluşturulmuştur. → Birinci El Kaynak ✅
- C) Ders kitabı, olayları özetleyen ve yorumlayan ikinci el bir kaynaktır.
- D) Belgesel film, tarihçilerin çalışmalarına dayanır. → İkinci El Kaynak
✅ Sonuç olarak, birinci el kaynağa örnek B seçeneğidir.
