Manto (Ateş Küre) Nedir?
Manto, Dünya'mızın çekirdek ile yer kabuğu arasında kalan en kalın katmanıdır. Yerküre hacminin yaklaşık %84'ünü oluşturur. "Ateş Küre" olarak da adlandırılmasının nedeni, bu katmandaki kayaçların çok yüksek sıcaklıklara sahip olmasıdır.
Mantonun Fiziksel Özellikleri
- Kalınlık: Yer kabuğunun altından başlar ve yaklaşık 2900 km derinliğe kadar uzanır.
- Sıcaklık: Sıcaklık üst mantoda 1000°C civarındayken, çekirdek ile sınırında 3700°C'ye kadar çıkabilir.
- Bileşim: Ağırlıklı olarak magnezyum, demir ve silisyum içeren silikat minerallerinden oluşur.
- Durumu: Manto genellikle katı haldedir, ancak çok yüksek sıcaklık ve basınç altında olduğu için, plastik bir özellik gösterir ve çok yavaş bir şekilde akabilir (konveksiyon akımları).
Mantonun Katmanları
Manto, kendisi de iki ana bölüme ayrılır:
- Üst Manto: Yer kabuğunun hemen altından 660 km derinliğe kadar uzanır. Litosfer (sert kabuk) ve daha yumuşak olan Astenosfer bu katmanda bulunur.
- Alt Manto: 660 km'den 2900 km derinliğe kadar uzanır. Buradaki malzeme, üst mantoya göre daha yoğun ve daha az akışkandır.
Mantonun Yeryüzüne Etkileri
Mantonun hareketleri ve özellikleri, yeryüzündeki birçok olayın temel nedenidir:
- Levha Tektoniği: Mantonun içindeki konveksiyon akımları, üzerinde yüzen levhaların hareket etmesine neden olur.
- Volkanlar ve Depremler: Levha hareketlerinin bir sonucu olarak volkanik patlamalar ve depremler meydana gelir. Magma, mantodan yukarı doğru yükselerek volkanları besler.
- Dağ Oluşumu: Levhaların çarpışması sonucu kıvrılan veya kırılan kayaçlar, dağ sıralarını oluşturur.
Özetle, manto Dünya'mızın dinamosu gibidir. İçindeki hareketlilik, yeryüzünün şeklini sürekli olarak değiştirir ve yaşadığımız coğrafi olayların çoğunun arkasındaki itici güçtür.
