Soru:
Kağıdın icadı ve yayılması, bilginin üretimini ve aktarımını kökten değiştirmiştir. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi, kağıdın Çin'den Batı'ya doğru izlediği yayılma rotasını doğru bir şekilde temsil eden kronolojik sıralamadır?
- A) Çin → Orta Asya Türk Devletleri → İslam Dünyası (Semerkant, Bağdat) → Avrupa
- B) Çin → Avrupa → İslam Dünyası → Orta Asya
- C) İslam Dünyası → Çin → Avrupa → Orta Asya
- D) Avrupa → Orta Asya → Çin → İslam Dünyası
Çözüm:
💡 Bu soru, kağıdın küresel ölçekteki tarihsel yolculuğunu haritalandırma becerimizi ölçüyor. Doğru rotayı bulmak için adım adım ilerleyelim:
- ➡️ Başlangıç Noktası: Kağıt, MS 105 yılında Çin'de Cai Lun tarafından resmi olarak icat edilmiştir. Bu nedenle her yol Çin'den başlamalıdır. C ve D seçenekleri bu nedenle elenir.
- ➡️ İlk Durak: Çinliler, kağıt yapım sırrını uzun süre sakladı. Ancak, Talas Savaşı (751) gibi temas noktalarıyla kağıt yapım tekniği Çin'den Orta Asya'ya (Türk devletleri ve şehirleri aracılığıyla) geçmiştir.
- ➡️ İkinci Büyük Merkez: Orta Asya'dan sonra kağıt, İslam Dünyası'nın önemli bilim ve kültür merkezleri olan Semerkant ve Bağdat'a ulaşmış, burada geliştirilmiş ve kâğıt imalathaneleri kurulmuştur.
- ➡️ Batı'ya Varış: Kağıt, Haçlı Seferleri ve İspanya (Endülüs) ve Sicilya gibi temas noktaları üzerinden nihayet Avrupa'ya ulaşmıştır.
✅ Bu tarihsel akışa baktığımızda, doğru sıralama A) Çin → Orta Asya Türk Devletleri → İslam Dünyası (Semerkant, Bağdat) → Avrupa şeklindedir.
