Işık bir yüzeye çarptığında, geldiği ortama geri dönmesine yansıma denir. Yansıma olayında iki temel durum vardır: Düzgün Yansıma ve Dağınık Yansıma.
Düzgün yansıma, ışığın çok pürüzsüz ve düz yüzeylerden yansımasıdır.
Örnekler:
Dağınık yansıma, ışığın pürüzlü, girintili çıkıntılı yüzeylerden yansımasıdır.
Örnekler:
Aşağıdaki tablo, iki yansıma türünü karşılaştırmaktadır:
Özellik | Düzgün Yansıma | Dağınık Yansıma |
---|---|---|
Yüzey Cinsi | Pürüzsüz ve düz | Pürüzlü ve girintili-çıkıntılı |
Işık Işınları | Paralel gelir, paralel yansır | Paralel gelir, dağınık yansır |
Görüntü | Net ve düzgün | Net değil, bulanık veya oluşmaz |
Örnek | Ayna, durgun su | Duvar, kitap, ağaç |
Not: Gözümüze gelen ışık sayesinde cisimleri görürüz. Cisimlerin çoğu ışık kaynağı olmadığı için onları, üzerlerinden yansıyan ışıklar sayesinde görürüz. Bu yansıma genellikle dağınık yans
Soru 1: Bir öğrenci, düz bir aynaya baktığında net ve düzenli bir görüntü görüyor. Daha sonra aynayı alıp yüzeyini zımparalayarak pürüzlü hale getiriyor. Bu pürüzlü yüzeye baktığında görüntüsünün net olmadığını ve ışığın farklı yönlere saçıldığını gözlemliyor. Bu durumla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur?
a) İlk durumda dağınık yansıma, ikinci durumda düzgün yansıma gerçekleşmiştir.
b) İki durumda da aynı tür yansıma gerçekleşmiştir.
c) İlk durumda düzgün yansıma, ikinci durumda dağınık yansıma gerçekleşmiştir.
d) Yansıma türü, yüzeyin pürüzlü olup olmamasına bağlı değildir.
Cevap: c) İlk durumda düzgün yansıma, ikinci durumda dağınık yansıma gerçekleşmiştir.
Çözüm: Düzgün yansıma, pürüzsüz yüzeylerde (düz ayna gibi) gerçekleşir ve net görüntü oluşturur. Dağınık yansıma ise pürüzlü yüzeylerde (zımparalanmış yüzey gibi) gerçekleşir ve görüntü oluşturmaz, ışık farklı yönlere saçılır.
Soru 2: Bir sınıfta öğretmen, öğrencilerden çevrelerindeki düzgün ve dağınık yansımaya örnekler vermelerini istiyor. Dört öğrencinin verdiği örnekler şöyledir:
• Ayşe: "Durgun gölde ağaçların net görüntüsü"
• Mehmet: "Dalgalı denizde güneş ışığının gözümüzü alması"
• Zeynep: "Buzlu camdan dışarıyı net görememem"
• Can: "Aynada kendi yüzümüzü görmemiz"
Hangi öğrencilerin verdiği örnekler düzgün yansımaya aittir?
a) Sadece Ayşe
b) Ayşe ve Mehmet
c) Ayşe ve Can
d) Mehmet ve Zeynep
Cevap: c) Ayşe ve Can
Çözüm: Durgun göl yüzeyi ve ayna pürüzsüz yüzeyler olduğu için düzgün yansıma gerçekleştirir ve net görüntü oluşturur. Dalgalı deniz ve buzlu cam ise pürüzlü yüzeyler olduğu için dağınık yansıma gerçekleştirir.
Soru 3: Işık kaynağından çıkan ışık ışınları önce düz bir aynaya, sonra da beyaz renkli pürüzlü bir duvara çarparak gözümüze ulaşıyor. Bu durumda;
I. Aynada düzgün yansıma gerçekleşir
II. Duvarda dağınık yansıma gerçekleşir
III. Her iki yüzeyde de net görüntü oluşur
ifadelerinden hangileri doğrudur?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) II ve III
d) I, II ve III
Cevap: b) I ve II
Çözüm: Düz ayna pürüzsüz yüzey olduğu için düzgün yansıma (I doğru), pürüzlü duvar ise dağınık yansıma (II doğru) gerçekleştirir. Dağınık yansımada net görüntü oluşmadığı için III yanlıştır.