Soru:
Cumhuriyet'in ilk yıllarında eğitim ve kültür alanında yapılan aşağıdaki inkılaplardan hangisi, doğrudan "çağdaş ve milli bir kültür" oluşturma amacına yöneliktir? Bu amacı nasıl gerçekleştirmiştir?
- A) Kabotaj Kanunu'nun kabulü (1926)
- B) Miladi Takvim'in kabulü (1926)
- C) Soyadı Kanunu'nun kabulü (1934)
- D) Üniversite Reformu (1933)
Çözüm:
💡 Soru, "çağdaş ve milli kültür" hedefini en doğrudan ve derinden etkileyen inkılabı bulmamızı istiyor. Seçenekleri tek tek değerlendirelim.
- ➡️ Birinci Adım: Kabotaj Kanunu (A) ekonomik bir inkılap olup, Türk limanları arasındaki deniz ticaretinin Türk vatandaşlara ve gemilere ait olmasını sağlamıştır. Kültür oluşturmaya doğrudan bir katkısı yoktur.
- ➡️ İkinci Adım: Miladi Takvim (B) ve Soyadı Kanunu (C) çağdaşlaşma amacı taşır. Miladi Takvim, uluslararası ticaret ve ilişkilerde birliği sağlamış; Soyadı Kanunu ise toplumsal karışıklığı gidermiştir. Ancak her ikisi de "milli kültür" oluşturmaktan ziyade, daha çok "çağdaşlaşma" ve "idari düzenleme" amacı güder.
- ➡️ Üçüncü Adım: Üniversite Reformu (1933) (D) ise doğrudan eğitim ve kültürle ilgilidir. Bu reformla Darülfünun kapatılmış ve İstanbul Üniversitesi kurulmuştur. Amaç, bilimsel, özerk ve çağdaş bir yükseköğretim kurumu oluşturmaktı. Bu kurum, hem evrensel bilgiyi takip ederek (çağdaş) hem de Türk toplumunun sorunlarına çözüm üreterek (milli) aydınlar, bilim insanları ve sanatçılar yetiştirmiştir.
- ➡️ Dördüncü Adım: Üniversiteler, bir milletin düşünce ve kültür hayatının kalbidir. Üniversite Reformu, bu kalbi modernleştirerek, çağdaş ve milli değerlerle donanmış bir aydın sınıfı ve dolayısıyla yeni bir kültür oluşumunun önünü açmıştır.
✅ Doğru cevap, çağdaş ve milli kültürün üretim merkezi olan üniversiteleri doğrudan hedef alan D seçeneğidir.
