Soru:
Güneş ışınlarının bir yere düşme açısı sıcaklığı nasıl etkiler? Aşağıdaki şekilde A, B ve C noktalarına gelen ışınları karşılaştırarak, hangisinin daha fazla, hangisinin daha az ısınacağını ve nedenlerini açıklayınız. (Şekil: A noktasına ışınlar dik, B noktasına eğik, C noktasına ise daha eğik açıyla gelmektedir.)
Çözüm:
💡 Bu soru, sıcaklığın dağılışını etkileyen en temel faktör olan enlem etkisinin fiziksel sebebini açıklamaktadır.
- ➡️ Birinci Adım - Işınların Yayılma Alanı: A noktasına gelen dik ışınlar, daha dar bir alanı ısıtır. B ve C noktalarına gelen eğik ışınlar ise aynı enerjiyi daha geniş bir alana yaydığı için birim alana düşen enerji miktarı (ısı) azalır.
- ➡️ İkinci Adım - Atmosferde Kat Edilen Yol: Dik gelen ışınlar (A noktası) atmosferde daha kısa bir yol kateder ve daha az enerji kaybeder. Eğik gelen ışınlar (B ve özellikle C noktası) atmosferde daha uzun bir yol katettiği için daha fazla yansıma, saçılma ve emilime uğrar, dolayısıyla yeryüzüne daha az enerji ulaştırır.
- ➡️ Üçüncü Adım - Karşılaştırma ve Sonuç: Bu iki sebepten dolayı, en fazla ısınan nokta A, ondan sonra B, en az ısınan ise C noktasıdır.
✅ Sonuç: Güneş ışınlarının geliş açısı sıcaklığı doğrudan belirler. Işınların dik geldiği ekvator ve çevresi daha sıcak, eğik geldiği kutuplar ve çevresi ise daha soğuktur. Bu, enlem faktörünün temel açıklamasıdır.
