Soru:
Bir bölgede, yüzeyde fay çizgileri, grabenler ve horstlar yaygın olarak gözlemlenmektedir. Aşağıdaki yeryüzü şekillerinden hangisinin bu bölgede oluşması beklenmez?
- A) Volkan Konileri
- B) Fay Diklikleri (Yamaçları)
- C) Kırgıbayır (Badlands)
- D) Tektonik Göller
- E) Peribacaları
Çözüm:
🏔️ Bu soru, iç kuvvetlerden özellikle tektonizma (kırılma) ile oluşan yer şekilleri ve bunların dış kuvvetlerle ilişkisi üzerinedir.
- ➡️ Birinci adım: Soruda verilen fay çizgileri, grabenler (çöküntü alanları) ve horstlar (yükselti alanları), bir bölgenin kırıklı yapıda olduğunu ve tektonizmanın hakim süreç olduğunu gösterir.
- ➡️ İkinci adım: Seçenekleri bu bilgi ışığında değerlendirelim:
- B) Fay Diklikleri: Doğrudan kırılma sonucu oluşur. Beklenir.
- D) Tektonik Göller: Grabenlerin suyla dolmasıyla oluşur (örneğin, Manyas, Ulubat). Beklenir.
- A) Volkan Konileri: Kırık hatları zayıf zonlar olduğu için magmanın yüzeye çıkış yolu olabilir. Beklenebilir.
- C) Kırgıbayır: Kurak bölgelerde sel sularının bitki örtüsünün cılız olduğu eğimli yamaçları aşındırmasıyla oluşur. Bu bir dış kuvvet şeklidir ve böyle bir arazide oluşabilir.
- ➡️ Üçüncü adım: E) Peribacaları ise, volkanik tüflü arazilerde rüzgar ve sel sularının aşındırmasıyla oluşan özgün bir dış kuvvet şeklidir. Oluşumu için volkanik tüf ana kayanın varlığı şarttır. Kırıklı bir yapı, peribacası oluşumu için yeterli koşul değildir.
✅ Sonuç: Kırıklı bir arazide oluşması için özel koşullar gerektiren ve doğrudan tektonizma ile açıklanamayan E) Peribacaları'nın oluşması beklenmez.
