Soru:
Osmanlı Devleti'nde "devşirme sistemi" nedir? Bu sistemin işleyişini ve devlete sağladığı iki temel faydayı yazınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, Osmanlı klasik döneminin önemli kurumlarından biri olan devşirme sistemini anlamamızı istiyor. Önce tanımını, sonra işleyişini, en son da faydalarını yazmalıyız.
- ➡️ Tanım: Devşirme sistemi, Osmanlı Devleti'nin, özellikle Balkanlardaki Hristiyan tebaadan, belli kriterlere göre topladığı çocukların Müslüman yapılarak ve özel bir eğitimden geçirilerek Kapıkulu Ocakları (özellikle Yeniçeri Ocağı) ve devlet memurluğu için yetiştirildiği bir sistemdir.
- ➡️ İşleyiş:
- Belli aralıklarla (genellikle 3-5 yılda bir) özel memurlar (devşirme memurları) görevlendirilirdi.
- 8-18 yaş arası, sağlıklı, zeki, yetenekli ve genellikle ailesinin tek erkek çocuğu olmayan Hristiyan çocuklar toplanırdı.
- Toplanan bu çocuklar, Türk-İslam kültürü ve gelenekleriyle yetişmeleri için Türk ailelerin yanına verilirdi.
- Daha sonra "Acemi Ocağı"nda temel askeri eğitim alır, yeteneklerine göre ya Yeniçeri olur ya da Enderun Mektebi'ne seçilerek üst düzey bürokrat (devlet adamı) olarak yetiştirilirdi.
- ➡️ Devlete Sağladığı Temel Faydalar:
- 1. Merkezi Otoriteyi Güçlendiren Sadık Bir İdari-Askeri Sınıf: Devşirmeler, aile bağları olmayan, doğrudan padişaha bağlı kişiler oldukları için siyasi olarak oldukça güvenilir kabul edilirdi. Bu durum, merkezi yönetimi güçlendirirdi.
- 2. Yeteneğe Dayalı Bir Yükselme Sistemi (LiYakat): Sistem, etnik kökene değil, bireyin yeteneğine ve başarısına dayanıyordu. Bu sayede devlet, en yetenekli bireyleri keşfedip en üst düzey görevlere getirebiliyordu.
✅ Özetle, devşirme sistemi hem ordunun hem de bürokrasinin ihtiyacı olan nitelikli insan gücünü, merkezi otoriteye sadık bir şekilde yetiştirmenin bir yoluydu.
