Soru: I. Mahmut dönemi ıslahatları ile Lale Devri ıslahatlarını karşılaştırınız. Humbaracı Ahmet Paşa'nın rolü bu karşılaştırmada nerede durmaktadır?
Çözüm:
Lale Devri Islahatları (1718-1730):
- Öncü İsmi: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa
- Temel Özellik: Daha çok kültürel ve sosyal alanda batılılaşma (matbaanın kurulması, çini ve kumaş fabrikaları, mimari eserler).
- Askeri Islahat: Sınırlı düzeyde; topçu ocaklarında düzenlemeler yapılmış ancak köklü değişiklikler yok.
- Sonuç: Patrona Halil İsyanı ile sona erdi; ıslahatlar kalıcı olamadı.
I. Mahmut Dönemi Islahatları (1730-1754):
- Öncü İsmi: Humbaracı Ahmet Paşa
- Temel Özellik: Ağırlıklı olarak askeri alanda batılılaşma (topçu ve humbaracı ocaklarının ıslahı, Hendesehane'nin kurulması).
- Kültürel Islahat: Sınırlı; daha çok teknik eğitime odaklanıldı.
- Sonuç: Askeri başarılar getirdi, ancak yeniçeri direnci nedeniyle tam anlamıyla kurumsallaşamadı.
Humbaracı Ahmet Paşa'nın Rolü:
- Lale Devri'ndeki kültürel batılılaşmanın aksine, askeri alanda somut ve teknik bir batılılaşma modeli getirmiştir.
- Yabancı bir uzman olarak Osmanlı'ya hizmet etmesi, ilerleyen dönemlerde (özellikle III. Selim döneminde) Baron de Tott gibi diğer yabancı uzmanların gelişine öncülük etmiştir.
- Islahatların sürekliliği açısından, Lale Devri'ndeki ıslahatlar isyanla son bulurken, I. Mahmut dönemindeki ıslahatlar daha uzun soluklu olmuş ve belirli kurumsal yapılar (Hendesehane) bırakmıştır.
