Soru:
III. Mustafa dönemi ıslahatları ve Sürat Topçuları Ocağı'nın kurulması, genel olarak ne kadar başarılı olmuştur? Bu ıslahatların kısa vadeli ve uzun vadeli sonuçlarını değerlendiriniz. (\(x\) = Islahatın Etkisi, \(y\) = Zaman ekseninde düşününüz.)
Çözüm:
💡 Bu soru, tarihsel bir olgunun etkisini farklı zaman dilimlerinde analiz etme becerisi gerektirir.
- ➡️ İlk adım, kısa vadeli sonuçları değerlendirmektir:
- Sınırlı Askeri Başarı: Sürat Topçuları, 1768-1774 savaşının kaybedilmesini engelleyememiştir. Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) imzalanmıştır.
- Yerel Etki: Islahatlar, özellikle İstanbul ve Boğazların savunulmasında (örneğin Rumeli Hisarı'na yerleştirilen toplar) kısmen etkili olmuştur.
- Yeni Bir Model: Ordunun sadece bir kısmını modernleştirme (yedek ordu modeli) anlayışı devam etmiş, bu da köklü bir reformun önünü tıkayabilmiştir.
- ➡️ İkinci adım, uzun vadeli sonuçları ve mirası değerlendirmektir:
- Kalıcı Kurumlar: Baron de Tott'un açtığı Hendesehane, sonraki dönemlerde Mühendishane-i Bahr-i Hümayun (Deniz Mühendishanesi) ve Mühendishane-i Berr-i Hümayun (Kara Mühendishanesi) gibi modern askeri okulların temelini oluşturmuştur.
- Zihniyet Değişimi: Batı tarzı askeri eğitimin ve teknik bilginin önemi bir kez daha anlaşılmış, bu, I. Abdülhamid ve III. Selim dönemlerindeki daha kapsamlı ıslahatlar için bir zemin hazırlamıştır.
- Sistem Sorunu: Islahatlar, yeniçeriler gibi geleneksel ocakları lağvetmediği için, bu ocakların muhalefetiyle karşılaşmış ve ıslahatların etkisi sınırlı kalmıştır.
✅ Sonuç olarak; bu ıslahatlar kısa vadede beklenen askeri zaferi getirememiş, ancak uzun vadede modern askeri eğitim kurumlarının ve batılılaşma zihniyetinin yolunu açmıştır. Bu nedenle "sınırlı başarı" olarak değerlendirilebilir.
