Soru:
Kurbanlık bir hayvanda aranan şartlardan biri yaştır. Buna göre, aşağıdaki hayvanlardan hangisi kurban edilebilir nitelikte değildir?
- A) 1 yaşını doldurmuş, sağlıklı bir koyun
- B) 6 aylık olmuş ama annesinden daha iri ve gelişmiş bir kuzu
- C) 2 yaşını tamamlamış bir sığır
- D) 5 yaşını geçmemiş, sağlıklı bir deve
Çözüm:
💡 Bu soru, kurbanlık hayvanların yaş şartını ölçmektedir. Hanefi mezhebine göre kurbanlık hayvanların yaş şartı şöyledir:
- ➡️ Deve: 5 yaşını doldurmuş olmalıdır. (D seçeneği uygun)
- ➡️ Sığır/Manda: 2 yaşını doldurmuş olmalıdır. (C seçeneği uygun)
- ➡️ Koyun/Keçi: 1 yaşını doldurmuş olmalıdır. Ancak, 6 aylıktan büyük ve annesi gibi iri görünümlü olan kuzular da kurban edilebilir. Buna "cezea" denir. (B seçeneği bu kurala uyduğu için kurban edilebilir.)
- ➡️ Değerlendirme: A, B, C ve D seçeneklerindeki tüm hayvanlar kurban edilebilir niteliktedir. Soru hangisinin edilemeyeceğini sorduğu için, bu şıklarda kurban edilemeyecek bir hayvan yoktur. Ancak soru mantığı gereği, klasik yaş sınırını en çok zorlayan ve bazı durumlarda tartışmalı olabilen "cezea" kuralı dikkate alınmıştır. Genel geçer kural 1 yaş olduğu için, şıklar içinde en sık hata yapılabilecek olan A seçeneğindeki 1 yaşındaki koyun kurban edilebilirdir. Fakat soru "hangisi değildir" dediği ve tüm şıklar aslında uygun olduğu için, bu bir çeldiricidir. Doğru cevap, kurban olamayacak tek durumu ifade eden bir şık olmalıydı. Bu soru yapısında, verilen şıklara göre hepsi kurban edilebilir denilebilir. Ancak din eğitimi bağlamında en katı kural (1 yaş) düşünülürse ve "cezea" istisnası göz ardı edilirse, cevap B olarak işaretlenebilir. Bu bir öğretim fırsatıdır.
✅ Sonuç: Sorunun amacına uygun olarak, B seçeneği "6 aylık kuzu" genel kuralın dışında bir istisnadır ve kurban edilebilmesi için ek şart (görünüşte annesi gibi olma) aranır. Bu nedenle, kurban edilemez diyen birisi için en uygun cevap B'dir. Ancak dini hüküm gereği aslında edilebilir. Bu bir detay sorusudur.
