Soru:
“Hz. Muhammed’in (s.a.v.) vefatından sonra İslam toplumunda ortaya çıkan dini-siyasi ayrışmalar ve bunun sonucunda oluşan mezheplerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?”
Çözüm:
💡 Bu soru, mezheplerin doğuş süreçleri ve temel görüşleri hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir.
- ➡️ Haricîlik: Hakem Olayı'ndan sonra ortaya çıkmıştır. Siyasi bir mezhep olarak başlamış, büyük günah işleyeni tekfir etme (dinden çıkmış sayma) gibi görüşleriyle dini bir kimlik de kazanmıştır. Eşleştirme doğru.
- ➡️ Mürcie: Haricîliğin aksine, büyük günah işleyenin durumunu Allah'a bırakır, iman ile ameli birbirinden ayırır. Siyasi kargaşa döneminde tarafsız kalma düşüncesiyle ortaya çıkmıştır. Eşleştirme doğru.
- ➡️ Mutezile: Hasan-ı Basri'nin öğrencisi Vasıl bin Ata tarafından kurulmuştur. Akla önem veren, "usul-i hamse" (beş ilke) adı verilen prensipleri olan kelamî bir mezheptir. Siyasi değil, dini-itikadi bir mezheptir.
- ➡️ Şiâ (Şiilik): Hz. Ali'yi ve Ehl-i Beyt'i imamet (liderlik) konusunda önceleyen, siyasi temelli bir mezheptir. Eşleştirme doğru.
✅ Mutezile, temelde bir siyasi mezhep değil, bir itikadî/kelamî mezheptir. Bu nedenle "dini-siyasi mezhep" olarak nitelendirilmesi ve bu bağlamda diğerleriyle aynı kefeye konması hatalıdır. Yanlış eşleştirme Mutezile ile ilgili olandır.
