Soru: Hegel'in diyalektiği, Marx tarafından nasıl dönüştürülmüştür? İki düşünürün diyalektik anlayışları arasındaki temel farkı, "madde" ve "tin" vurguları üzerinden karşılaştırınız.
Çözüm:
- Hegel'in diyalektiği (idealist diyalektik): Diyalektik, tinin (fikirlerin, kavramların) gelişim sürecidir. Tarih ve toplum, tinin diyalektik hareketiyle ilerler (örneğin, özgürlük bilincinin evrimi). Madde, tinin bir dışavurumudur.
- Marx'ın diyalektiği (materyalist diyalektik): Marx, Hegel'in diyalektiğini "baş aşağı" duran bir sistem olarak görür ve onu ayakları üzerine oturtur. Diyalektik, maddi koşulların (ekonomik yapı, sınıf çatışmaları) gelişim sürecidir. Tarih, üretim ilişkilerinin diyalektik hareketiyle ilerler (örneğin, feodalizmden kapitalizme geçiş).
- Temel fark: Hegel'de hareketin motoru "tin" (fikirler) iken, Marx'ta "madde" (ekonomik temel) dir. Marx, toplumsal değişimi maddi çelişkilerle açıklar; Hegel ise fikirlerin çatışmasıyla.
