Soru:
Mete Han'ın Onlu Sistem ile ulaşmak istediği temel hedefler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
- A) Orduda disiplin ve düzeni sağlamak
- B) Merkezi otoriteyi güçlendirmek
- C) Yazılı hukuk kurallarını oluşturmak
- D) Askeri seferberliği hızlandırmak
- E) Komuta kademesinde etkinliği artırmak
Çözüm:
🤔 Bu soru, Onlu Sistem'in "amacını" ve "işlevselliğini" bilmemizin yanı sıra, onun "sınırlarını" da bilmemizi istiyor. "Yer almaz" ifadesine dikkat etmeliyiz.
- ➡️ İlk adım: Onlu Sistem'in birincil işlevi askeri ve idari bir teşkilatlanma modeli olmasıdır. Bu nedenle A, B, D ve E seçenekleri doğrudan bu sistemin hedefleriyle örtüşür. Disiplin (A), merkezi otorite (B), hızlı seferberlik (D) ve etkin komuta (E) sistemin temel çıktılarıdır.
- ➡️ İkinci adım: C seçeneğini analiz edelim. "Yazılı hukuk kurallarını oluşturmak". Türklerin ilk yazılı hukuk kuralları, daha sonraki dönemde ortaya çıkan Uygur Kağanlığı'na veya Cengiz Han'ın "Ceta" (Cengiz Yasası) adlı yasalarına aittir. Mete Han'ın Onlu Sistemi bir teşkilat yasası niteliğindedir ancak genel ve yazılı bir hukuk sistemi oluşturma amacı taşımamıştır.
✅ Sonuç: Onlu Sistem'in temel hedefleri arasında doğrudan yer almayan, C seçeneğidir.
