Soru:
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılında Türkiye nüfusunun yaş grubu dağılımı aşağıdaki gibidir:
- 0-14 yaş: %21,4
- 15-64 yaş: %68,1
- 65+ yaş: %10,5
Bu bilgilere dayanarak, Türkiye'nin 2023 nüfus piramidi için aşağıdaki yorumlardan hangisi kesinlikle doğrudur?
- A) Piramit, tipik bir gelişmiş ülke piramidi görünümündedir.
- B) Piramitin tabanı geniş, kenarları içbükeydir.
- C) Aktif (çalışma çağındaki) nüfus, toplam nüfusun üçte ikisinden fazladır.
- D) Nüfus artış hızı sıfıra yakındır.
- E) Bağımlı nüfus oranı, toplam nüfusun yarısından fazladır.
Çözüm:
💡 Verilen yüzdeleri yorumlayarak piramidin genel şekli ve nüfusun temel özellikleri hakkında çıkarım yapabiliriz.
- ➡️ A Seçeneği: Gelişmiş ülkelerde 0-14 yaş grubu genellikle %15-18, 65+ yaş grubu ise %20 civarındadır. Türkiye'de genç nüfus hala fazla, yaşlı nüfus ise gelişmiş ülke ortalamasının altındadır. Bu nedenle "kesinlikle gelişmiş ülke piramidi" denemez. Geçiş sürecindedir.
- ➡️ B Seçeneği: Tabanın geniş olması için 0-14 yaş grubunun çok yüksek (örneğin %30+) olması gerekir. %21,4 oranı tabanın daralmakta olduğunu gösterir. Bu nedenle bu yorum kesin değildir.
- ➡️ C Seçeneği: 15-64 yaş grubu (aktif nüfus) %68,1'dir. \( \frac{2}{3} \) oranı yaklaşık %66,7'dir. %68,1 > %66,7 olduğu için aktif nüfus toplam nüfusun üçte ikisinden fazladır. Bu, verilere dayalı kesin bir yorumdur.
- ➡️ D Seçeneği: Nüfus artış hızı, bu yaş gruplarının dağılımından doğrudan hesaplanamaz. Doğum ve ölüm oranları gibi dinamik veriler gerekir. Kesin bir yargıya varılamaz.
- ➡️ E Seçeneği: Bağımlı nüfus (0-14 + 65+) = %21,4 + %10,5 = %31,9'dur. Bu oran toplam nüfusun yarısı (%50) olan seviyenin çok altındadır. Bu nedenle bu yorum yanlıştır.
✅ Sonuç olarak, sadece verilen sayısal değerlerle kanıtlanabilen ve kesinlikle doğru olan ifade C seçeneğidir.
