Soru:
Türkiye'nin 1960'lı yıllardaki nüfus piramidi ile 2020'li yıllardaki nüfus piramidi karşılaştırıldığında aşağıdaki değişimlerden hangisi gözlemlenir?
- A) Piramidin tabanı genişlemiş, orta kesimler daralmıştır.
- B) Piramidin tepesi daralmış, orta kesimler genişlemiştir.
- C) Piramidin tabanı daralmış, orta ve üst kesimler genişlemiştir.
- D) Piramit şekli değişmemiş, sadece toplam nüfus miktarı artmıştır.
- E) Piramidin tabanı genişlemiş, çocuk bağımlılık oranı artmıştır.
Çözüm:
💡 Türkiye, 1960'lardan 2020'lere doğru geleneksel (üçgen) nüfus yapısından, modern (armut/çan şekli) nüfus yapısına doğru bir geçiş yaşamıştır.
- ➡️ A Seçeneği: Tabanın genişlemesi, doğum oranlarının arttığı anlamına gelir. Oysa Türkiye'de doğum oranları düşmüştür. Bu nedenle yanlıştır.
- ➡️ B Seçeneği: Tepenin daralması, yaşlı nüfusun azaldığını gösterir. Oysa sağlık hizmetlerindeki iyileşme ile yaşlı nüfus oranı artmış, yani piramidin tepesi genişlemiştir. Bu nedenle yanlıştır.
- ➡️ C Seçeneği: Doğum oranlarının düşmesiyle taban daralmış, geçmişte doğan kalabalık nüfus (1960-1980 doğumlular) 2020'lerde orta yaş grubuna geldiği için orta kesimler genişlemiş ve ortalama ömürün uzamasıyla tepe kısmı genişlemeye başlamıştır. Bu, doğru tanımlamadır.
- ➡️ D Seçeneği: 60 yıllık süreçte nüfusun yaş yapısı köklü bir değişime uğramıştır. Piramit şekli belirgin şekilde değişmiştir. Bu nedenle yanlıştır.
- ➡️ E Seçeneği: Tabanın genişlemesi yanlış olduğu gibi, bu durum çocuk bağımlılık oranını da artırırdı. Oysa çocuk bağımlılık oranı Türkiye'de düşmüştür.
✅ Sonuç olarak, Türkiye'nin nüfus piramidindeki en belirgin değişim, doğumların azalmasıyla tabanın daralması ve orta-üst yaş gruplarının nüfus içindeki payının artması/göreli genişlemesidir. Doğru cevap C seçeneğidir.
