Fen, Mühendislik ve Girişimcilik Uygulamaları 6. Sınıf

Çözümlü Örnek 8

Bir girişimci, plastik atıkları eritip kalıplara dökerek yeni ürünler (örneğin, saksı, kalemlik) yapmayı planlıyor. Bu işlem için gerekli olan sıcaklık, farklı plastik türlerine göre \(150\,^\circ\mathrm{C}\) ile \(250\,^\circ\mathrm{C}\) arasında değişmektedir. Girişimci, bu süreci güvenli ve verimli hale getirmek için bir "eritme ve kalıplama makinesi" tasarlamak istiyor.

Bu girişimci, mühendislik tasarım sürecinin "Tanımla" aşamasında aşağıdaki sorulardan hangisini sorması en AZ önceliklidir?

• A) Makineyi hangi malzemelerden üretebilirim?
• B) Makinenin maliyeti ne kadar olur?
• C) Makine en fazla kaç kilogram plastiği aynı anda eritebilir?
• D) Plastikler eridiklerinde çıkardıkları gazlar sağlığa zararlı mıdır?

💡 Mühendislik tasarım sürecinin "Tanımla" aşamasında, problemin sınırları ve kriterleri belirlenir. Temel odak, "Ne yapmalıyım?" ve "Neleri dikkate almalıyım?" sorularına yanıt bulmaktır. Öncelik, problemi ve temel gereksinimleri anlamaktır.

• ➡️ A) Makineyi hangi malzemelerden üretebilirim? Bu soru, makinenin yapım aşamasına (Üret) yöneliktir. Tanımla aşamasında çok detaylı bir malzeme seçimi yapılmaz, öncelikli değildir.
• ➡️ B) Makinenin maliyeti ne kadar olur? Maliyet, bir tasarım kısıtıdır ve Tanımla aşamasında mutlaka düşünülmesi gereken önemli bir kriterdir.
• ➡️ C) Makine en fazla kaç kilogram plastiği aynı anda eritebilir? Bu, makinenin kapasitesini ve verimlilik kriterini tanımlar. Tanımla aşamasında belirlenmesi gereken temel bir özelliktir.
• ➡️ D) Plastikler eridiklerinde çıkardıkları gazlar sağlığa zararlı mıdır? Bu, güvenlik kriteri ile ilgilidir ve problemin en temel bileşenlerinden biridir. İnsan sağlığı her zaman en yüksek önceliğe sahiptir.

✅ Sonuç olarak, A seçeneğindeki "malzeme seçimi" sorusu, tasarımın çok daha ileri bir aşamasına ait olduğu için Tanımla aşamasında en az önceliklidir. İlk önce problem, kısıtlar (maliyet, güvenlik) ve kriterler (kapasite) tanımlanmalıdır.