Soru: Coğrafi keşifler, Osmanlı Devleti'nin dış ticaret dengesini nasıl bozmuştur? "Kapitülasyonlar"ın bu süreçteki rolünü açıklayarak, Osmanlı'nın Avrupa devletleri karşısındaki konumunu değerlendiriniz.
Çözüm:
- Keşiflerden sonra Osmanlı, geleneksel ihraç ürünlerine (örneğin baharat, ipek) olan talebin azalması nedeniyle dış ticaret gelirlerini kaybetti. Buna karşılık, Avrupa'dan mamul ürünlerin ithalatı arttı.
- Bu durum, Osmanlı'nın dış ticaret açığı vermesine neden oldu. Devlet, ekonomik zayıflığı nedeniyle Avrupa devletlerine (ilk olarak Fransa'ya) kapitülasyonlar (ticari ayrıcalıklar) verdi.
- Kapitülasyonlar, Avrupalı tüccarlara vergi muafiyeti gibi haklar tanıyarak, Osmanlı iç pazarını onların rekabetine açtı. Yerli üreticiler ve tüccarlar zor duruma düştü.
- Sonuçta, Osmanlı ekonomik olarak Avrupa'ya bağımlı hale geldi ve siyasi egemenliği zayıfladı. Bu süreç, devletin çöküş dönemine giden yolu hızlandırdı.
