Soru: Cumhuriyetin ilanı öncesinde yaşanan gelişmelerden hangileri, cumhuriyete geçişi zorunlu kılmıştır? Kronolojik sırayla açıklayınız.
Çözüm: Cumhuriyetin ilanı, bir dizi tarihsel gelişmenin sonucunda gerçekleşmiştir. Kronolojik sırayla zorunlu kılan başlıca gelişmeler şunlardır:
- Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): Osmanlı saltanatı resmen sona erdirilmiş, padişahlık makamı ortadan kaldırılmıştır. Bu, yeni bir yönetim şeklinin belirlenmesini gerektirmiştir.
- Lozan Antlaşması'nın İmzalanması (24 Temmuz 1923): Türkiye'nin bağımsızlığı uluslararası alanda tanınmış, yeni devletin sınırları ve statüsü belirlenmiştir. Antlaşma, cumhuriyet rejiminin kurulması için uygun ortamı hazırlamıştır.
- Ankara'nın Başkent İlan Edilmesi (13 Ekim 1923): Yönetim merkezinin İstanbul'dan Ankara'ya taşınması, yeni ve modern bir devlet yapısının sinyalini vermiştir.
- Meclis İçindeki Tartışmalar: 1923 sonbaharında mecliste hükümet bunalımı yaşanmış, kabine sistemine geçiş ihtiyacı doğmuştur. Bu, cumhuriyetin ilanını hızlandıran bir iç siyasi faktör olmuştur.
Bu gelişmeler, 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilan edilmesiyle sonuçlanmıştır.
