Soru:
Aşağıdaki Islahat Fermanı (1856) maddelerinden hangisi, Osmanlı hukuk sisteminde "laikleşme" yönünde atılan önemli bir adım olarak kabul edilir?
- A) Gayrimüslimler bedel ödeyerek askerlik yapabilecek.
- B) Yabancılara mülk edinme hakkı tanınacak.
- C) Cemaat mahkemelerinin yanında karma ticaret mahkemeleri kurulacak.
- D) İltizam usulü kaldırılacak.
Çözüm:
⚖️ Laiklik, din ve devlet işlerinin ayrılmasıdır. Hukuk alanında ise dini kurallara dayalı mahkemelerin yanında, din ayrımı gözetmeyen ve modern hukuk kurallarıyla işleyen mahkemelerin kurulması anlamına gelir.
- ➡️ Birinci adım: Seçenekleri tek tek inceleyelim. A seçeneği askerlikle, B seçeneği mülkiyet hakkıyla, D seçeneği ise vergi toplama sistemiyle ilgilidir. Doğrudan hukuk sistemindeki laikleşmeyi işaret etmezler.
- ➡️ İkinci adım: C seçeneğine bakalım: "Cemaat mahkemelerinin yanında karma ticaret mahkemeleri kurulacak." Cemaat mahkemeleri (şeriye ve konsolosluk mahkemeleri) dini veya ayrıcalıklı yapılardı. Karma ticaret mahkemeleri ise Müslüman ve gayrimüslimlerin birlikte yargılandığı, dini hukuk yerine ticaret hukuku kurallarının geçerli olduğu mahkemelerdi.
- ➡️ Üçüncü adım: Bu durum, hukuk birliğine ve din ayrımı gözetmeyen, seküler (laik) hukuk normlarının uygulandığı bir yargı sistemine geçişin ilk önemli adımıdır.
✅ Doğru cevap, hukuk alanında laik bir yapılanmanın temelini atan C seçeneğidir.
