Soru:
Bir tarih öğrencisi, "Islahat Fermanı'nın en önemli maddesi, Osmanlı hukuk sisteminde laikleşme sürecinin başlangıcı sayılabilir." tezini savunmaktadır.
Bu tezi desteklemek için aşağıdaki maddelerden hangisi en güçlü kanıt olarak kullanılabilir?
- A) Yabancılara mülk edinme hakkının tanınması
- B) Gayrimüslimlerin askere alınması
- C) Mahkemelerde gayrimüslimlerin şahitliğinin Müslümanlarla eşit sayılması
- D) İlköğretimin mecburi hale getirilmesi
Çözüm:
🔍 Bu soruda, "laikleşme" kavramını iyi anlamak gerekir. Laikleşme, din ve devlet işlerinin ayrılması, hukuk kurallarının dini kurallardan bağımsız hale gelmesi demektir.
- ➡️ Adım 1: En önemli madde olan "eşitlik" ilkesi, doğası gereği laik bir anlayışa dayanır. Çünkü farklı dinden insanları aynı hukuk kurallarına tabi kılar.
- ➡️ Adım 2: Seçenekleri laikleşme bağlamında değerlendirelim:
- A) Ekonomik bir düzenlemedir, doğrudan laik hukukla ilgisi zayıftır.
- B) Askerlik, vatandaşlık görevidir ancak tek başına hukuki laikleşmenin en güçlü kanıtı değildir.
- C) Mahkemelerde şahitlik eşitliği, doğrudan hukuk sisteminin din temelli ayrımcılıktan çıkıp, vatandaşlık temelli bir yapıya evrildiğini gösterir. Geleneksel İslam hukukunda gayrimüslimlerin şahitliği farklı değerlendirilirdi. Bu madde, hukukun kaynağının "din" değil "eşit vatandaşlık" olduğunu vurgular. Bu, laikleşmenin temel taşlarındandır. 💪
- D) Eğitimle ilgili bir düzenlemedir, dolaylı olarak laikleşmeye katkı sağlasa da doğrudan bir kanıt değildir.
✅ Sonuç: Laikleşme sürecinin en net ve en güçlü kanıtı, hukuk sisteminde yapılan ve dini ayrımcılığı ortadan kaldıran değişikliktir. Bu nedenle doğru cevap, C seçeneğidir.
