Soru:
Islahat Fermanı'nın en önemli maddesi olan "Gayrimüslimlere eşit haklar tanınması" uygulamasının, aşağıdaki alanlardan hangisi üzerinde en az doğrudan etkisi olmuştur?
- A) Askerî Yapı
- B) Maliye (Ekonomi)
- C) Eğitim Sistemi
- D) Dış Politika
Çözüm:
📊 Bu soru, en önemli maddenin etki alanlarını karşılaştırmamızı istiyor. "En az doğrudan etki" hangi alandadır?
- ➡️ Adım 1: En önemli maddeyi ve getirdiklerini hatırlayalım: Gayrimüslimler askere alındı, cizye kaldırıldı, devlet memuru olabildiler, mahkemelerde eşit şahitlik hakkı kazandılar.
- ➡️ Adım 2: Seçenekleri tek tek analiz edelim:
- A) Askerî Yapı: Gayrimüslimlerin askere alınması, ordunun demografik yapısını ve işleyişini doğrudan değiştirmiştir. Doğrudan etki.
- B) Maliye (Ekonomi): Cizye vergisinin kalkması devlet hazinesini doğrudan etkilemiştir. Ayrıca gayrimüslimlerin ticaret ve mülk edinme haklarındaki değişiklikler ekonomiyi etkilemiştir. Doğrudan etki.
- C) Eğitim Sistemi: Gayrimüslimlerin kendi okullarını açması ve devlet okullarına girebilmesi eğitim sistemini doğrudan etkilemiştir. Doğrudan etki.
- D) Dış Politika: Eşitlik maddesi, dış politikada bir sonuç veya araçtır. Ferman, zaten dış baskılar sonucu ilan edilmiştir. Maddenin kendisi dış politikayı şekillendirmekten ziyade, dış politikadaki bir duruma (Avrupa baskısı) bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Uzun vadede etkileri olsa da, diğer iç sistemlerdeki gibi doğrudan ve somut bir dönüşüm yaratmamıştır. Dolaylı etki.
✅ Sonuç: Askeriye, maliye ve eğitim gibi iç sistemlerde köklü değişiklikler yaparken, dış politika üzerindeki etki daha çok "tepkisel" ve "dolaylı" düzeyde kalmıştır. Bu nedenle, en az doğrudan etki D seçeneğindeki "Dış Politika" alanında olmuştur.
