Soru:
Coğrafi Keşifler üzerine iki farklı tarihçi, aynı belgeleri incelemesine rağmen farklı yorumlar yapmıştır. Birinci tarihçi, keşifleri "insanlığın bilgi dağarcığını ve ufkunu genişleten kahramanca maceralar" olarak nitelendirirken; ikinci tarihçi ise aynı olayları "yerli halkların sömürülmesinin, kültürlerinin yok edilmesinin ve zenginliklerinin yağmalanmasının başlangıcı" olarak değerlendirmiştir. Bu durum, tarih biliminin hangi özelliği ile daha çok ilişkilidir?
- A) Olaylar arasında nedensellik ilişkisi kurar.
- B) Olayları yer ve zaman bildirerek ele alır.
- C) Yorum yapma özelliği vardır ve bu yorum kişiden kişiye değişebilir.
- D) Kaynaklara (belge) dayanır.
Çözüm:
💡 Bu sorunun anahtar noktası, aynı veriye rağmen ortaya çıkan farklı bakış açılarıdır.
- ➡️ İlk adım, seçenekleri elemektir. Her iki tarihçi de aynı belgeleri kullandığı için (D) seçeneği her ikisi için de geçerlidir, ancak bu onların farklı sonuçlara varmasını açıklamaz. Keşifler belirli bir yer ve zamanda olduğu için (B) seçeneği de doğrudur, fakat bu da yorum farkını açıklamaz. Nedensellik (A) her iki yorumda da mevcuttur, ancak asıl vurgu "neden" değil, "nasıl değerlendirildiği" üzerinedir.
- ➡️ İkinci adım, temel farkı bulmaktır. Birinci tarihçi olaya Avrupalı kaşiflerin perspektifinden, ikinci tarihçi ise sömürülen halkların perspektifinden bakmaktadır. Bu, tarihçinin değer yargılarına, kültürüne ve dünya görüşüne bağlı olarak farklı yorumlar (tezler) ortaya koyabildiğini gösterir.
✅ Sonuç: Aynı olgunun iki farklı şekilde yorumlanabilmesi, tarih biliminin mutlak bir kesinlikten ziyade yoruma açık bir bilim dalı olduğunu gösterir. Bu nedenle doğru cevap C) Yorum yapma özelliği vardır ve bu yorum kişiden kişiye değişebilir seçeneğidir.
