Soru:
Bir biyolog, aynı familyaya ait olduğu düşünülen iki bitki popülasyonunu (X ve Y) incelemektedir. Morfolojik olarak birbirine çok benzeseler de, şu farklılıklar gözlemlenmiştir:
- X popülasyonu Nisan ayında, Y popülasyonu ise Temmuz ayında çiçek açar.
- X popülasyonunun kromozom sayısı 2n=28, Y popülasyonunun kromozom sayısı ise 2n=14'tür.
- Yapay koşullarda melezleme denemeleri yapılmış, ancak oluşan tohumlar canlı bitkiler vermemiştir.
Bu iki popülasyonun neden iki ayrı tür olduğunu açıklayan iki farklı üreme yalıtımı mekanizmasını belirleyiniz.
Çözüm:
💡 Bu soru, türleşmeyi sağlayan farklı yalıtım mekanizmalarını anlamayı gerektirir. Verilen gözlemlerden birden fazla yalıtım mekanizması çıkarılabilir.
- ➡️ Adım 1: İlk gözlemi (çiçeklenme zamanı) değerlendir. İki popülasyonun farklı mevsimlerde çiçek açması, çiftleşme veya tozlaşma için uygun zamanın örtüşmemesi anlamına gelir. Bu, bir mevsimsel (temporal) yalıtım mekanizmasıdır.
- ➡️ Adım 2: İkinci gözlemi (kromozom sayısı) değerlendir. Farklı kromozom sayıları, mayoz bölünme sırasında kromozomların doğru şekilde eşleşememesi ve gamet oluşumunun başarısız olması anlamına gelebilir. Bu bir gametik yalıtım nedenidir.
- ➡️ Adım 3: Üçüncü gözlemi (tohumların cansız olması) değerlendir. Yapay melezleme sonucu oluşan tohumların canlı bitki vermemesi, melez canlılığın azalması yalıtım mekanizmasına bir örnektir. Bu, döllenme gerçekleşse bile sonraki neslin yaşayamadığını gösterir.
- ➡️ Adım 4: İki farklı mekanizma seç. Soruda iki farklı mekanizma istenmektedir. Mevsimsel yalıtım ve melez canlılığın azalması, bu popülasyonları iki ayrı tür yapan iki açık mekanizmadır.
✅ Sonuç: Bu iki popülasyonu ayıran üreme yalıtım mekanizmaları; 1) Mevsimsel (Temporal) Yalıtım ve 2) Melez Canlılığın Azalması'dır. (Kromozom sayısı farkı da gametik yalıtıma neden olan bir faktördür.)
