Soru:
DNA dizi analizi (sekanslama) teknolojisindeki gelişmeler, "kişiselleştirilmiş tıp" uygulamalarının önünü açmıştır. Bir hastanın tüm genomunun (\(~3 \times 10^9\) baz çifti) hızlı ve ucuza sekanslanabilmesi, sağlık alanında hangi somut gelişmelere yol açmıştır? En az üç farklı gelişme örneği veriniz.
Çözüm:
💡 Bu soru, biyolojideki temel bir teknolojik buluşun (DNA sekanslama) klinik uygulamalara yansımasını sorguluyor. İşte adım adım çözüm:
- ➡️ Hastalık Risk Tahmini: Bireyin genetik yapısı incelenerek, belirli kalıtsal hastalıklara (örneğin, bazı kanser türleri, Huntington hastalığı) yatkınlığı önceden tespit edilebilir. Bu, erken önlem ve tarama programlarına katılımı mümkün kılar.
- ➡️ Farmakogenetik: İlaçların vücuttaki metabolizması ve etkinliği kişinin genetik varyantlarına göre değişir. Genom sekanslama sayesinde, bir ilacın hastada etkili olup olmayacağı veya ciddi yan etki riski taşıyıp taşımayacağı öngörülebilir. Böylece "herkese uyan tek tip" tedavi yerine, kişiye özel ilaç ve doz seçimi yapılabilir.
- ➡️ Kanser Tedavisinde Hedefe Yönelik İlaçlar: Tümörden alınan biyopsi örneğinin genomu sekanslanarak, tümörün büyümesine neden olan spesifik gen mutasyonları belirlenir. Daha sonra sadece o mutasyonu/hedefi bloke eden akıllı ilaçlar kullanılarak, tedavinin etkinliği artırılır ve sağlıklı hücrelere verilen zarar minimize edilir.
✅ Sonuç olarak, DNA sekanslama teknolojisindeki ilerlemeler, hastalıkların teşhis ve tedavisinde çığır açan, kişiye özel ve çok daha etkili bir tıp anlayışının temelini oluşturmuştur.
