Soru:
Bir sosyolog, toplumdaki suç oranları ile ekonomik eşitsizlik arasında istatistiksel bir ilişki olduğunu bulgular. Bir filozof ise "Adalet nedir?", "İdeal bir toplumda bireyin hakları neler olmalıdır?" sorularını sorar. Felsefe ve sosyoloji arasındaki bu farklı yaklaşım, aşağıdaki yargılardan hangisiyle en iyi şekilde ifade edilir?
- A) Sosyoloji, felsefenin ulaştığı soyut sonuçları somut verilerle kanıtlar.
- B) Felsefe, sosyolojinin betimlediği "olan" durumdan hareketle "olması gereken" ideal durumu tartışır.
- C) Sosyoloji, felsefenin toplum hakkındaki tüm sorularına nihai cevabı verir.
- D) Her iki disiplin de aynı sorulara aynı yöntemlerle cevap aradığı için birbirinin alternatifidir.
Çözüm:
🌍 Bu soru, "olan" (varlık) ile "olması gereken" (değer) arasındaki felsefi ayrımı anlamamızı sağlar.
- ➡️ Birinci adım: Sosyolojinin odağını belirleyelim. Sosyoloji, toplumu betimleyici ve açıklayıcı bir yaklaşımla ele alır. "Toplumda ne oluyor?" sorusuna amprik (deneysel/gözlemsel) verilerle yanıt arar.
- ➡️ İkinci adım: Felsefenin odağını belirleyelim. Felsefe, özellikle etik ve siyaset felsefesi alanlarında, "Ne olmalı?" sorusunu sorar. Sosyolojinin tespit ettiği eşitsizliklerin adil olup olmadığını, ideal düzenin nasıl olması gerektiğini normatif (kural koyucu) bir şekilde tartışır.
- ➡️ Üçüncü adım: Seçenekleri değerlendirelim. A seçeneği hatalıdır, çünkü felsefenin sonuçları çoğunlukla kanıtlanamaz soyut ilkelerdir. C seçeneği bilimsel bir dogmatizmi ima eder ve yanlıştır. D seçeneği ise yöntemlerin farklı olduğu gerçeğini görmezden gelir. B seçeneği, iki disiplin arasındaki normatif ve betimleyici ilişkiyi kusursuz şekilde açıklar.
✅ Sonuç: Sosyoloji "ne olduğunu" söyler, felsefe ise "ne olması gerektiği" üzerine düşünür. Doğru cevap B seçeneğidir.
