Soru:
Bir tarih araştırmacısı, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemine ait bir konuyu çalışmaktadır. Elinde aşağıdaki kaynaklar bulunmaktadır:
- Orhan Gazi dönemine ait gümüş bir sikke
- Âşıkpaşazade'nin yazdığı "Tevârîh-i Âl-i Osmân" adlı eser
- İstanbul'un fethi sırasında surlarda açılan gediklerin modern bir bilgisayar programıyla 3 boyutlu canlandırılması
- Topkapı Sarayı arşivinde bulunan orijinal bir ferman
Bu kaynakları, oluşum zamanına ve kaynak türüne göre (birincil-ikincil) sınıflandırınız.
Çözüm:
💡 Kaynakları önce oluşum zamanına (orijinal olduğu dönem/yakın zamanlı), sonra da kaynak türüne (birincil-ikincil) göre sınıflandıralım.
- ➡️ Gümüş Sikke: Orhan Gazi döneminde basılmıştır, yani olayın yaşandığı zamana aittir. Bu bir Birincil Kaynak'tır ve aynı zamanda bir Yazısız Kaynak (maddi kaynak) örneğidir.
- ➡️ "Tevârîh-i Âl-i Osmân": Olaylardan sonra, olayları anlatan bir tarihçi tarafından yazılmıştır. Bu nedenle Yazılı Kaynak içinde yer alan bir İkincil Kaynak'tır.
- ➡️ 3 Boyutlu Canlandırma: Olaylardan çok sonra, modern teknoloji kullanılarak yapılmış bir yeniden yapılandırmadır. Bu bir Görsel Kaynak olarak değerlendirilebilir ve açıkça bir İkincil Kaynak'tır.
- ➡️ Orijinal Ferman: Olayın yaşandığı dönemde, yetkili bir makam (padişah) tarafından yazılmış resmi bir belgedir. Bu, hem o döneme ait olduğu için hem de doğrudan tanıklık ettiği için Birincil Kaynak kategorisinde bir Yazılı Kaynak'tır.
✅ Sonuç olarak:
Birincil Kaynaklar: Gümüş Sikke, Orijinal Ferman.
İkincil Kaynaklar: Tevârîh-i Âl-i Osmân, 3B Canlandırma.
