Soru:
Tarih öğretmeni Ahmet Bey, öğrencilerinden Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemi hakkında bir araştırma yapmalarını istemiştir. Öğrenciler aşağıdaki kaynakları incelemiştir. Hangisi bu konu için birinci elden kaynak niteliği taşımaz?
- A) Orhan Gazi'ye ait bir tımar defteri
- B) 14. yüzyılda yaşamış Bizanslı tarihçi Yeoryos Pahimeris'in yazdığı tarih kitabı
- C) 2020 yılında bir akademisyen tarafından yazılan "Osmanlı Beyliği'nin Doğuşu" adlı bilimsel makale
- D) Osman Gazi döneminde düzenlenmiş bir vakfiye (vakıf belgesi)
Çözüm:
💡 Birinci elden kaynak, olayın yaşandığı dönemde veya olaya doğrudan tanık olan kişilerce oluşturulmuş belgelerdir. Şimdi adım adım ilerleyelim:
- ➡️ A Seçeneği: Orhan Gazi dönemine ait bir tımar defteri, o dönemde resmi olarak tutulmuş bir belgedir. Bu nedenle birinci elden kaynaktır.
- ➡️ B Seçeneği: Yeoryos Pahimeris, Osmanlı'nın kuruluş dönemine denk gelen bir zamanda yaşamış ve olaylara çağdaş bir tarihçidir. Eseri birinci elden sayılır.
- ➡️ C Seçeneği: 2020 yılında yazılan bir makale, olaylardan yüzyıllar sonra, mevcut kaynaklardan derlenerek yazılmıştır. Bu bir ikinci el kaynaktır.
- ➡️ D Seçeneği: Osman Gazi döneminde düzenlenen vakfiye, o dönemin resmi ve hukuki bir belgesidir. Bu da birinci elden kaynaktır.
✅ Sonuç olarak, diğer seçenekler olayın geçtiği döneme ait birinci elden kaynaklarken, C seçeneği olaylardan çok sonra yazıldığı için birinci elden kaynak niteliği taşımaz.
