Soru:
Tarih dersinde "Malazgirt Meydan Muharebesi (1071)" konusu işlenirken öğretmen, öğrencilerden bu savaşın neden ve sonuçlarını araştırmalarını istemiştir. Bir öğrenci araştırmasını yaparken aşağıdaki kaynaklardan hangilerini kullanırsa birinci el kaynak kullanmış olur?
- a) 2020 yılında yayımlanmış bir "Türkiye Tarihi" kitabı
- b) Savaştan 50 yıl sonra yaşamış bir Bizans tarihçisinin yazdığı vakayiname
- c) Savaşta komutan olan Romanos Diogenes'in günlüğü
- d) Savaşla ilgili bir belgeseldeki bir tarihçinin yorumları
Çözüm:
💡 Birinci el kaynak, olayın çağdaşı olan, olayı bizzat gören veya yaşayan kişiler tarafından oluşturulmuş belgelerdir.
- ➡️ a) 2020 yılında yayımlanmış bir "Türkiye Tarihi" kitabı: Bu bir ikinci el kaynaktır. Çünkü olaydan çok sonra, başka kaynaklardan derlenerek yazılmıştır.
- ➡️ b) Savaştan 50 yıl sonra yaşamış bir Bizans tarihçisinin yazdığı vakayiname: Bu kaynak, olayın çağdaşı olmayan biri tarafından yazıldığı için teknik olarak ikinci el kaynak kategorisine girer. Ancak, olaya çok yakın bir zamanda ve dönemin tanıklarına ulaşma ihtimali yüksek olduğu için birinci el kaynak değeri taşıyabilir. Sorunun kesin cevabı için en doğru seçenek "c" şıkkıdır.
- ➡️ c) Savaşta komutan olan Romanos Diogenes'in günlüğü: Bu bir birinci el kaynaktır. Çünkü olayın en önemli aktörlerinden biri tarafından, olay sırasında veya hemen sonrasında yazılmıştır.
- ➡️ d) Savaşla ilgili bir belgeseldeki bir tarihçinin yorumları: Bu bir ikinci el kaynaktır. Çünkü tarihçi olayı bizzat yaşamamıştır, yorum yapmaktadır.
✅ Doğru cevap c seçeneğidir. Romanos Diogenes'in günlüğü, Malazgirt Savaşı için en değerli birinci el kaynaklardan biri olarak kabul edilir.
