Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama vardır?
A) Eve erken geldim.
B) Okul bahçesi genişti.
C) Akşam yemeği yedik.
D) Onu aramayı unuttum.
E) Elma ağacı çiçek açtı.
Çözüm: Ulama, bir kelimenin sonundaki ünsüzün, ardından gelen kelimenin başındaki ünlüye bağlanarak okunmasıdır. Seçenekleri inceleyelim:
- A) Eve erken: 'Eve' kelimesi ünlü ile bittiği için ulama yok.
- B) Okul bahçesi: 'Okul' kelimesi ünsüz (l) ile biter, 'bahçesi' ünsüz (b) ile başlar. Ulama yok.
- C) Akşam yemeği: 'Akşam' ünsüz (m) ile biter, 'yemeği' ünlü (y, ama aslında ünsüz) ile başlar. Burada ulama vardır çünkü 'm' ünsüzü, 'y' ünsüzünden önce gelen ünlü sesle birleşir gibi okunabilir, ancak standart ulama için 'y' ünsüzü engelleyici değildir, ama dikkatli bakıldığında 'akşam yemeği' ifadesinde ulama belirgin değildir. En net ulama D şıkkındadır.
- D) Onu aramayı unuttum: 'Onu' kelimesi ünlü (u) ile bittiği için ulama yok, ama 'aramayı unuttum' kısmında 'aramayı' kelimesi ünlü (ı) ile biter, 'unuttum' ünlü (u) ile başlar, burada ulama vardır. Aslında 'aramayı' kelimesi ünlü ile bitiyor, ama 'y' kaynaştırma ünsüzü var, bu nedenle ulama olmaz. Doğru analiz: 'Onu aramayı unuttum' cümlesinde 'aramayı' kelimesi ünlü (ı) ile biter, 'unuttum' ünlü (u) ile başlar, bu iki ünlü yan yana gelir ve ulama olmaz çünkü ulama ünsüz-ünlü arasında olur. En belirgin ulama E şıkkındadır.
- E) Elma ağacı çiçek açtı: 'Elma' ünlü (a) ile biter, 'ağacı' ünlü (a) ile başlar, burada ulama yok. 'Ağacı' ünlü (ı) ile biter, 'çiçek' ünsüz (ç) ile başlar, ulama yok. 'Çiçek' ünsüz (k) ile biter, 'açtı' ünlü (a) ile başlar, burada ulama vardır. 'Çiçek açtı' ifadesinde 'k' ünsüzü, 'a' ünlüsüne bağlanır.
En net ulama E şıkkındaki 'çiçek açtı' ifadesindedir.
Cevap: E
