Soru:
Aşağıdaki fiillerden hangisi geniş zaman ekiyle (-r, -ar, -er) doğru bir şekilde birleştirilmiştir?
- A) bak- → bakır
- B) sev- → sever
- C) tut- → tutar
- D) gel- → geler
Çözüm:
💡 Her bir seçeneği, geniş zaman eki kurallarına göre tek tek analiz edelim.
- ➡️ A Seçeneği (bak- → bakır): "bak-" fiili ünsüzle bitiyor. Son ünlüsü 'a' (kalın). Kural: Ünsüzle biten ve kalın ünlülü fiillere "-ar" eklenir. Doğrusu bak-ar olmalıydı. "bakır" yanlış.
- ➡️ B Seçeneği (sev- → sever): "sev-" fiili ünsüzle bitiyor. Son ünlüsü 'e' (ince). Kural: Ünsüzle biten ve ince ünlülü fiillere "-er" eklenir. sev + er = sever. Bu birleşim doğru.
- ➡️ C Seçeneği (tut- → tutar): "tut-" fiili ünsüzle bitiyor. Son ünlüsü 'u' (kalın). Kural: Ünsüzle biten ve kalın ünlülü fiillere "-ar" eklenir. tut + ar = tutar. Bu birleşim de doğru görünüyor. Ancak B seçeneği de doğru. Soru "hangisi" diye sorduğu için en doğru cevabı bulmalıyız. "tutar" doğru ama "sever" de doğru. Sorunun tek bir cevabı olmalı. "tut-" fiilinin geniş zaman çekimine tekrar bakalım: "tut-ar" doğrudur. Fakat bu seçenekler arasında B ve C doğru gibi duruyor. Ancak, "tut-" fiili için "tutar" doğru bir çekimdir. Soru hatalı olabilir mi? Hayır, D seçeneğine bakarak karar verebiliriz.
- ➡️ D Seçeneği (gel- → geler): "gel-" fiili ünsüzle bitiyor. Son ünlüsü 'e' (ince). Kural: Ünsüzle biten ve ince ünlülü fiillere "-er" eklenir. gel + er = geler mi? Hayır! "gel-" fiili de "ol-" fiili gibi bir istisnadır. Ünlüyle bitmiyor ama yine de "-ir" eki alır. Doğrusu gel-ir'dir. "geler" yanlış.
✅ Sonuç: A ve D seçenekleri yanlıştır. Hem B hem de C seçenekleri dilbilgisi kurallarına göre doğrudur. Ancak çoktan seçmeli bir soruda genellikle tek bir en doğru cevap aranır. Bu durumda, B Seçeneği "sever" kesinlikle doğrudur ve istisna içermez. "tutar" da doğru olmasına rağmen, sorunun amacı genel kuralı vurgulamak olabilir. Eğer tek cevap isteniyorsa, en temel ve istisnasız kuralı gösteren B Seçeneği seçilmelidir.
