Soru:
"Akşam sizinle tiyatroya gelebilirdim, ama bugün çok yorgunum." cümlesinde ek fiilin görevi nedir? Bu kullanım, fiile hangi birleşik zaman anlamını katmıştır?
Çözüm:
💡 Bu cümlede ek fiil, bir fiile eklenmiş ve onu birleşik zamanlı yapmıştır. Hadi inceleyelim!
- ➡️ Cümlenin ilk kısmındaki yüklem "gelebilirdim" fiilidir. Bu fiili heceleyelim: "gel" (fiil kökü) + "-e" (yeterlilik fiili) + "-bilir" (yeterlilik kip eki) + "-idi" (ek fiil) + "-m" (1. tekil şahıs eki).
- ➡️ Görüldüğü gibi ek fiil ("-idi"), "gelebilir" (yeterlilik kipiyle çekimlenmiş basit zamanlı bir fiil) sözcüğünden sonra gelmiştir.
- ➡️ Ek fiil, basit zamanlı bir fiile eklenip onu birleşik zamanlı fiil yapma görevini üstlenmiştir.
- ➡️ Yeterlilik kipi ("-ebilir") ile ek fiilin görülen geçmiş zaman çekimi ("-idi") birleşerek yeterlilik geçmiş zamanın hikâyesini oluşturur. Bu kip, geçmişte yapılması mümkün olan ama gerçekleşmemiş bir eylemi anlatır. Kişi gelebilme potansiyeline sahipti ama gelmedi.
✅ Sonuç: Ek fiilin görevi, birleşik zamanlı fiil oluşturmaktır. Bu kullanım, fiile yeterlilik geçmiş zamanın hikâyesi anlamını katmıştır.
