Soru:
"Matematik sorusunu ancak o çözebilir." ve "Bu işi ancak yarın bitirebilirim." cümlelerinde "ancak" sözcüğünün görevlerini karşılaştırarak, hangi cümlede edat tümleci oluşturduğunu belirleyiniz.
Çözüm:
💡 Aynı sözcüğün farklı cümlelerde farklı görevlerde kullanılabileceğini unutmayalım. "Ancak" sözcüğü bağlaç, edat veya zarf olabilir.
- ➡️ 1. Cümleyi İncele: "Matematik sorusunu ancak o çözebilir." Burada "ancak", "o" zamirini sınırlandırmakta ve "sadece, bir tek" anlamı katmaktadır. "O" kelimesiyle birlikte "ancak o" öbeğini oluşturur ve bu öbek, "kim" sorusuna cevap vererek özne görevindedir. İçinde edat bulunan bu öbek, aynı zamanda bir edat tümlecidir.
- ➡️ 2. Cümleyi İncele: "Bu işi ancak yarın bitirebilirim." Burada "ancak", "yarın" zarfını pekiştirmekte ve "o zaman, güçlükle" anlamı katmaktadır. "Yarın" zaten bir zarf tümlecidir ve "ancak" burada bir pekiştirme zarfı görevi görür. Edat tümleci oluşturmaz.
✅ Sonuç: "Ancak" sözcüğü, birinci cümlede ("Matematik sorusunu ancak o çözebilir.") "ancak o" öbeği içinde yer alarak edat tümleci oluşturmuştur. İkinci cümlede ise zarf görevindedir.
