Soru:
Aşağıdaki cümlede bulunan anlatım bozukluğunu düzelterek cümlenin doğru halini yazınız.
"Sınavda başarılı olabilmek için düzenli çalışmak ve planlı olmak gerekir."
Çözüm:
💡 Bu cümlede bir özne-yüklem uyumsuzluğu vardır. Gizli özne ile yüklem arasında uyum sağlanmalıdır.
- ➡️ Birinci adım: Cümlenin yüklemi "gerekir" dir. Bu yüklemin öznesi ne olmalıdır? "Düzenli çalışmak ve planlı olmak" ifadesi özne görevindedir.
- ➡️ İkinci adım: "Düzenli çalışmak" ve "planlı olmak" isim-fiil olduğu için yüklem tekil olmalıdır. Yani "gerekir" doğrudur. Ancak, cümlenin anlamına baktığımızda asıl vurgulanmak istenen, "öğrencinin" veya "kişinin" düzenli çalışması ve planlı olması gerektiğidir.
- ➡️ Üçüncü adım: Anlatım bozukluğu, "düzenli çalışmak" ve "planlı olmak" öznelerinin soyut olması ve cümlenin "gerekir" yüklemiyle bitmesinden kaynaklanmaktadır. Daha doğru bir ifade için: "Sınavda başarılı olabilmek için düzenli çalışmalı ve planlı olmalısın." veya "Sınavda başarılı olabilmek için düzenli çalışmak ve planlı olmak gerekir." şeklinde olabilir. Aslında bu cümlede büyük bir anlatım bozukluğu yoktur, ancak "düzenli çalışmak" ve "planlı olmak" ifadeleri biraz soyut kalmaktadır. Daha net ifade: "Sınavda başarılı olabilmek için düzenli çalışmalı ve planlı olmalıyız."
✅ Sonuç: Cümledeki anlatım bozukluğu, özne-yüklem uyumsuzluğundan ziyade, anlam karışıklığına neden olabilecek soyut ifadelerden kaynaklanmaktadır. Doğru cümle: "Sınavda başarılı olabilmek için düzenli çalışmalı ve planlı olmalıyız."
