Soru:
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, verilen fiilleri uygun kip ve kişi ekleri ile getirerek tamamlayınız. Fiillerin çekimini analiz ediniz.
- (okumak) Ben bu kitabı yarın _______.
- (gelmek) Sen dün bize _______.
- (anlamak) O, bu konuyu çoktan _______.
Çözüm:
💡 Fiilleri çekimlerken cümlenin anlamına (zaman) ve özneye (kişi) dikkat etmeliyiz.
- ➡️ Birinci cümle: "Ben bu kitabı yarın _______. (okumak)"
Zaman belirten sözcük "yarın" gelecek zamanı ifade eder. Özne "Ben"dir.
Fiil: oku- (kök)
Kip eki: Gelecek zaman eki -acak/-ecek → "okuy-acak" (ünlü uyumu ve kaynaştırma harfi "y")
Kişi eki: 1. tekil şahıs (ben) eki -ım → "okuyacakım"
Cevap: okuyacağım
- ➡️ İkinci cümle: "Sen dün bize _______. (gelmek)"
Zaman belirten sözcük "dün" görülen geçmiş zamanı ifade eder. Özne "Sen"dir.
Fiil: gel- (kök)
Kip eki: Görülen geçmiş zaman eki -dı/-di → "geldi"
Kişi eki: 2. tekil şahıs (sen) eki -n → "geldin"
Cevap: geldin
- ➡️ Üçüncü cümle: "O, bu konuyu çoktan _______. (anlamak)"
Zaman belirten ifade "çoktan" öğrenilen geçmiş zamanı veya miş'li geçmişi ifade eder. Özne "O"dur.
Fiil: anla- (kök)
Kip eki: Öğrenilen geçmiş zaman eki -mış/-miş → "anlamış"
Kişi eki: 3. tekil şahıs (o) eki -Ø (eksiz) → "anlamış"
Cevap: anlamış
✅ Sonuç:
1. Ben bu kitabı yarın okuyacağım. (Gelecek Zaman, 1. Tekil Şahıs)
2. Sen dün bize geldin. (Görülen Geçmiş Zaman, 2. Tekil Şahıs)
3. O, bu konuyu çoktan anlamış. (Öğrenilen Geçmiş Zaman, 3. Tekil Şahıs)
