Soru:
Bir tezkire yazarı, eserini oluştururken aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanmaz? Nedenini kısaca açıklayınız.
- A) Şairler hakkında nesnel ve tarafsız değerlendirmeler yapmak
- B) Şairlerin doğum yeri, eğitimi, mesleği gibi biyografik bilgileri derlemek
- C) Şairlerden seçtiği beyit veya şiir örneklerine yer vermek
- D) Şairleri, sanatlarının gücüne göre sıralayıp bir derecelendirme yapmak
Çözüm:
💡 Bu soru, tezkire yazım geleneğinin metodolojisini ve sınırlarını anlamamızı istiyor. Hangi yöntemin kullanılmadığını bulmak için her seçeneği inceleyelim.
- ➡️ A Seçeneği: Tezkireler, yazarının kişisel beğeni, dostluk veya düşmanlıklarından etkilenir. Bu nedenle genellikle öznel yargılar içerirler. Tamamen nesnel ve tarafsız olmalarını beklemek doğru olmaz. Bu, kullanılmayan bir yöntem gibi görünüyor.
- ➡️ B Seçeneği: Biyografik bilgiler (doğum, ölüm, meslek) tezkirelerin temel içeriğini oluşturur. Bu yöntem kullanılır.
- ➡️ C Seçeneği: Tezkireler, şairlerin yeteneğini göstermek için onlardan alıntılar (şathiyeler, gazeller, beyitler) yaparlar. Bu yöntem kullanılır.
- ➡️ D Seçeneği: Yazar, kendi kanaatine göre şairleri "deha", "yetenekli", "orta dereceli" gibi ifadelerle değerlendirir. Bu bir tür derecelendirmedir ve kullanılır.
✅ Sonuç olarak, tezkire yazarının kullanmadığı yöntem A seçeneğidir. Çünkü tezkireler objektif bir ansiklopedi değil, yazarın kişisel zevk ve değerlendirmelerinin ön planda olduğu eserlerdir.
