Soru:
"Beni candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı?
Felekler yandı ahımdan, muradım şemi yanmaz mı?"
Yukarıdaki beyitte, Divan Edebiyatı'na özgü hangi kavramlar (mazmunlar) kullanılmıştır? Bu kavramları açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu beyit, Divan Edebiyatı'nın klasiği Fuzuli'ye aittir ve tipik divan mazmunlarıyla (kalıplaşmış imgeler) doludur.
- ➡️ 1. Sevgili (Maşuk) ve Aşık İlişkisi: "Candan usandırdı, cefadan yar usanmaz mı?" dizesinde sevgilinin cefası (eziyeti, vefasızlığı) ve aşığın çektiği çile anlatılır. Sevgili daima zalim, aşık ise onun cefasına katlanandır.
- ➡️ 2. "Felek" (Gök Kubbe) Mazmunu: "Felekler yandı ahımdan" dizesinde felek, aşığın çektiği acıların kaynağı veya şahidi olarak tasvir edilir. Aşığın iç çekişleri (ahi) o kadar güçlüdür ki felekleri yakar.
- ➡️ 3. "Yanmak" İmgesi: İki dizede de geçen "yanmak" fiili, hem aşk ateşiyle yanmayı hem de mum metaforunu çağrıştırır. Aşık, sevgili uğruna kendini mum gibi tüketendir.
- ➡️ 4. Mum (Şem) Metaforu: "Muradım şemi yanmaz mı?" sorusundaki "şem" (mum), aşığın ta kendisidir. Divan edebiyatında aşık, sevgilinin (maşukun) zülüfleri etrafında dönen pervane gibi veya onun yolunda eriyen mum gibi tasvir edilir. Aşığın en büyük arzusu (muradı), sevgili uğruna yanıp tükenmektir.
✅ Sonuç olarak bu beyitte; cefa çeken aşık, zalim sevgili, felek ve mum metaforu gibi Divan Edebiyatı'nın temel mazmunları kullanılmıştır.
