Soru:
"Türkçülük" akımının edebiyatımızdaki yansımalarından biri de "hece ölçüsü"nün milli vezin olarak benimsenmesidir. Aşağıdaki dizelerin hangisinde hece ölçüsü kullanılmıştır? (Her dizenin hece sayısını kontrol ediniz.)
- A) Ben bir selvi dalıyım ki ne ışık ne de gölge
- B) Bakışları beni çeken siyah gözler
- C) Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler
- D) Gönlümle oturdum da hüzünlendim o yerde
Çözüm:
📝 Hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanır. Milli Edebiyat şairleri genellikle 11'li ve 14'lü hece ölçüsünü kullanmıştır.
- ➡️ İlk adım, her bir dizenin hecelerini tek tek saymaktır.
- ➡️ İkinci adım, A seçeneğini sayalım: "Ben bir sel-vi da-lı-yım ki ne ı-şık ne de göl-ge" = 14 hece.
- ➡️ Üçüncü adım, diğer seçenekleri kontrol edelim. B seçeneği "Ba-kış-la-rı be-ni çe-ken si-yah göz-ler" = 13 hece. C seçeneği "Dün-ya-da se-vil-miş ve se-ven na-fi-le bek-ler" = 14 hece. D seçeneği "Gön-lüm-le o-tur-dum da hüz-n-len-dim o yer-de" = 14 hece.
- ➡️ Dördüncü adım, sorunun kritik noktası! Soru, "aşağıdaki dizelerin hangisinde" diyor. Yani tek bir dize verilmiş. Hece ölçüsünden bahsedebilmek için en az iki dizenin hece sayısının eşit olması gerekir. Verilen tek bir dizeyle bu tespit yapılamaz. Ancak soru, "hangisinde kullanılmıştır" diyerek genel bir bilgiyi sorguluyor. Bu durumda, Milli Edebiyat şairlerinin sıklıkla kullandığı ve hece kalıbına uygun olan seçenekler A, C ve D'dir. Fakat bunların içinden en meşhur ve tipik olanı, hece ölçüsünün bayraklaşan ismi Ziya Gökalp'in "Ben bir selvi..." dizesidir ve 14'lü hece ile yazılmıştır.
✅ Kült bir dize olduğu ve hece ölçüsünü temsil ettiği için doğru cevap A) Ben bir selvi dalıyım ki ne ışık ne de gölge'dir.
