Soru:
Bir insanda, bir böbrek nefronda gerçekleşen süzülme ve geri emilim olayları sonucunda idrar oluşur. Sağlıklı bir bireyin bir nefronunda:
- Glukozun tamamı nerede ve nasıl geri emilir?
- Kandaki glukoz seviyesi belli bir değeri aştığında (örneğin 180 mg/100 mL) idrarda glukoz çıkmasının nedeni nedir?
Çözüm:
💡 Böbrekler, kanı süzer ve vücut için gerekli maddeleri (glukoz, amino asitler, su, iyonlar) geri emer. Bu geri emilim "taşıyıcı proteinler" aracılığıyla olur ve bir taşıma kapasitesi vardır.
- ➡️ 1. Adım: Glukozun Süzülmesi ve Normal Geri Emilimi
Glukoz, böbrek glomerüllerinden süzülür ve süzüntüye geçer. Daha sonra, süzüntü proksimal tübülüsten geçerken, buradaki hücrelerde bulunan taşıyıcı proteinler glukozu aktif taşıma ile tamamen geri emer. Bu nedenle sağlıklı bireylerin idrarında glukoz bulunmaz.
- ➡️ 2. Adım: Taşıma Kapasitesinin Aşılması (Renal Eşik)
Taşıyıcı proteinlerin glukozu taşıma kapasitesi sınırlıdır. Bu maksimum taşıma kapasitesine "Tm" (Transport Maksimum) denir.
- ➡️ 3. Adım: Glukozüri (İdrarda Glukoz Görülmesi)
Kandaki glukoz konsantrasyonu çok yükseldiğinde (diyabette olduğu gibi), süzülen glukoz miktarı, proksimal tübülüsün taşıma kapasitesini (Tm değerini) aşar. Taşınamayan fazla glukoz, idrarla birlikte atılır. Bu duruma glukozüri denir. Glukozun idrara geçmeye başladığı bu kandaki glukoz konsantrasyonuna (~180 mg/100 mL) ise "renal eşik" adı verilir.
✅ Sonuç: Glukoz proksimal tübülüste tamamen geri emilir. Kandaki glukoz seviyesi renal eşik değerini aştığında, taşıyıcı proteinlerin kapasitesi dolduğu için geri emilemeyen glukoz idrara karışır.
