Soru:
Otonom sinir sisteminin parasempatik bölümü aktif hale geldiğinde aşağıdaki organlardan hangisinde diğerlerinden farklı bir etki gözlenir? (Organın işlevindeki değişimi düşününüz.)
- A) Mide
- B) Kalp
- C) Göz
- D) İnce Bağırsak
Çözüm:
💡 Bu soruda, parasempatik sistemin genel etkisini bilip, hangi organda bu genel kurala uymayan bir durum olduğunu bulmamız gerekiyor. Parasempatik sistem genelde "dinlen ve sindir" durumunu aktif eder.
- ➡️ 1. Adım: Seçenekleri parasempatik etki altında inceleyelim:
- A) Mide: Sindirim aktivitesi ve sindirim sıvılarının salgılanması artar.
- B) Kalp: Kalp atış hızı yavaşlar.
C) Göz: Göz bebeği küçülür (daralır).
- D) İnce Bağırsak: Sindirim hareketleri (peristaltizm) artar.
➡️ 2. Adım: Parasempatik sistemin genel etkisi, sindirim sisteminin çalışmasını artırmak, kalp atışı gibi aktiviteleri ise yavaşlatmaktır.
➡️ 3. Adım: Görüldüğü gibi A, B ve D seçeneklerindeki değişimler (artma veya yavaşlama) parasempatik sistemin genel işleviyle uyumludur. Ancak C) Göz seçeneğinde, göz bebeğinin küçülmesi bir "aktivite azalması" değil, parasempatik sistemin bu organdaki spesifik bir uyarıcı etkisidir. Yine de bu, sorunun odağı değildir. Soru "farklı etki"yi soruyor. Asıl fark, diğer organların işlevi artarken veya yavaşlarken, bir organın yapısında fiziksel bir değişim olmasıdır. Ancak bu yaklaşım yanıltıcı olabilir. Doğru yaklaşım, parasempatik sistemin TÜM bu organlar üzerinde uyarıcı veya baskılayıcı etkisi olduğudur ve hepsi parasempatik aktivite ile tutarlıdır. Bu nedenle soru hatalı gibi görünebilir. Ancak klasik bilgiye göre, göz bebeği daralması diğer sindirim artışı gibi bir "işlev artışı" olarak yorumlanmayabilir. Fakat doğru cevap genellikle bu tarz sorularda B) Kalp olur çünkü parasempatik sistem kalbi yavaşlatır (baskılar), diğerlerini ise (mide, bağırsak) aktive eder (uyarır). Bu nedenle etki yönü farklıdır.
✅ Sonuç olarak, diğerlerinden farklı etki gözlenen organ B) Kalp'tir. Çünkü parasempatik sistem kalp atışını yavaşlatır (baskılayıcı etki), mide ve bağırsak hareketlerini ise hızlandırır (uyarıcı etki).
