Soru:
Merkez atomu Azot (N) olan NH3 (Amonyak) molekülünün geometrisini belirleyiniz. Bağ açılarının düzgün dörtyüzlü (109.5°) ideal açısından neden daha küçük olduğunu açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu örnekte, yalnız elektron çiftlerinin molekül geometrisi üzerindeki etkisini inceleyeceğiz.
- ➡️ 1. Adım: Lewis yapısını ve elektron çiftlerini belirleyelim. Azot (N) atomunun 5 değerlik elektronu vardır. Üç H atomu ile yaptığı bağlar 6 elektron kullanır. Geriye kalan 2 elektron, Azot atomu üzerinde bir yalnız elektron çifti oluşturur. Merkez atom üzerinde 3 bağ yapan çift + 1 yalnız çift bulunur.
- ➡️ 2. Adım: Elektron çifti düzenini bulalım. Toplam 4 elektron çifti (AX3E tipi) vardır. Elektron çifti düzeni, itme kuvvetlerini en aza indirecek şekilde dörtyüzlüdür (tetrahedral).
- ➡️ 3. Adım: Molekül geometrisini belirleyelim. Molekül geometrisi sadece atomların konumunu tanımlar. Yalnız çifti çıkarırsak, geriye üç tane N-H bağı ve üç tane H atomu kalır. Bu şekil üçgen piramit (trigonal pyramidal) olarak adlandırılır.
- ➡️ 4. Adım: Bağ açısını açıklayalım. Yalnız elektron çifti, bağ yapan elektron çiftlerine göre daha güçlü bir itme kuvveti uygular. Bu nedenle, bağ yapan çiftler birbirlerinden biraz daha uzaklaşarak H-N-H bağ açılarını ideal dörtyüzlü açı olan 109.5°'den daraltır. Amonyakta bu açı yaklaşık 107° dir.
✅ NH3 molekülünün geometrisi üçgen piramittir ve bağ açıları yalnız elektron çiftinin daha güçlü itmesi nedeniyle 109.5°'den küçüktür.
