Soru:
Merkez atomu Kükürt (S) olan SF4 (Kükürt tetraflorür) molekülünün geometrisini belirleyiniz. Bu geometriye sahip olmasının nedenini VSEPR teorisi çerçevesinde açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu örnek, beş elektron çifti ve farklı türdeki (bağ/yalnız) çiftlerin etkileşimini göstermektedir.
- ➡️ 1. Adım: Lewis yapısını ve elektron çiftlerini belirleyelim. Kükürt (S) atomunun 6 değerlik elektronu vardır. Dört F atomu ile yapılan dört tekli bağ 8 elektron kullanır. Geriye kalan 2 elektron, merkez S atomu üzerinde bir yalnız elektron çifti oluşturur. Toplamda merkez atom etrafında 4 bağ yapan çift + 1 yalnız çift = 5 elektron çifti bulunur.
- ➡️ 2. Adım: Elektron çifti düzenini bulalım. Beş elektron çifti, itme kuvvetlerini en aza indirmek için üçgen çiftpiramit (trigonal bipyramidal) bir düzen oluşturur. Bu düzende konumların geometrisi farklıdır: 2 eksensel (axial) ve 3 ekvatoryal (equatorial) konum.
- ➡️ 3. Adım: Yalnız çiftin yerleşeceği konumu belirleyelim. Yalnız elektron çifti, bağ yapan çiftlere göre daha fazla yer kaplar ve daha güçlü iter. Üçgen çiftpiramit geometride, ekvatoryal konumlar eksensel konumlara göre daha az komşuya (90° açıyla 2 tane) sahiptir ve bu nedenle daha az itmeye maruz kalır. Bu yüzden yalnız çift, daha rahat olduğu ekvatoryal konumlardan birine yerleşir.
- ➡️ 4. Adım: Molekül geometrisini tanımlayalım. Yalnız çifti görmezden gelip sadece atomların konumuna baktığımızda, ortaya çıkan şekil görgü kulesi (see-saw veya tahterevalli) olarak adlandırılır.
✅ SF4 molekülünün geometrisi, beş elektron çiftinden birinin yalnız çift olması ve bu çiftin ekvatoryal konumu tercih etmesi nedeniyle görgü kulesi (see-saw) şeklindedir.
