🧬 10. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 4. Senaryo
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve bu senaryo ile konuları tekrar gözden geçireceğiz. Unutmayın, biyoloji hayatın bilimidir ve her şey birbiriyle bağlantılıdır. Başarılar!
🦠 Hücre Bölünmesi
Hücreler neden bölünür? Bölünme çeşitleri nelerdir? İşte cevaplar:
- 🌱 Büyüme ve Gelişme: Çok hücreli canlıların büyümesi ve gelişmesi için hücre bölünmesi şarttır.
- 🩹 Onarım: Hasar gören dokuların onarılması ve yenilenmesi için hücreler bölünür.
- Reprodução: Bazı canlılar üremek için hücre bölünmesini kullanır.
🧬 Mitoz
Mitoz, vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülen bir bölünme şeklidir. Amacı, genetik olarak aynı iki yeni hücre oluşturmaktır.
- 🔬 Profaz: Kromozomlar belirginleşir, çekirdek zarı erimeye başlar.
- 📈 Metafaz: Kromozomlar hücrenin ortasında (ekvator düzleminde) dizilir.
- ✂️ Anafaz: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir.
- 📦 Telofaz: Kromozomlar çözülür, çekirdek zarı yeniden oluşur ve sitokinezi (sitoplazma bölünmesi) başlar.
🌱 Mayoz
Mayoz, üreme hücrelerinde (gametler) görülen bir bölünme şeklidir. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirmek ve genetik çeşitliliği sağlamaktır.
- 🧬 Mayoz I: Homolog kromozomlar ayrılır. Bu aşamada krossing over (gen alışverişi) gerçekleşebilir.
- 🧬 Mayoz II: Mitoza benzer şekilde kardeş kromatitler ayrılır.
📊 Kalıtım
Genetik özelliklerin nesilden nesile aktarılmasıdır. Gregor Mendel'in çalışmaları kalıtım prensiplerinin temelini oluşturur.
- 🧫 Gen: Bir özelliği belirleyen DNA parçasıdır.
- 🧬 Alel: Bir genin farklı formlarıdır (örneğin, göz rengi için mavi veya kahverengi alel).
- 💪 Dominant: Etkisini her zaman gösteren aleldir.
- recessive: Etkisini sadece homozigot durumda gösteren aleldir.
- 🤝 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır.
- 👁️ Fenotip: Bir bireyin gözlemlenebilir özellikleridir.
➕ Mendel İlkeleri
- 🌱 Ayrılma İlkesi: Her birey, her özellik için iki alel taşır ve gamet oluşumu sırasında bu aleller birbirinden ayrılır.
- 🌱 Bağımsız Dağılım İlkesi: Farklı genler birbirinden bağımsız olarak gametlere dağılır (ancak bağlı genler bu kurala uymaz).
🧮 Monohibrit ve Dihibrit Çaprazlamalar
Monohibrit çaprazlama tek bir özellik için yapılan çaprazlamadır. Dihibrit çaprazlama ise iki özellik için yapılan çaprazlamadır. Punnett karesi kullanarak genotip ve fenotip oranlarını bulabiliriz.
Umarım bu özet, yazılıya hazırlanmanıza yardımcı olur. Bol şans!
