🧬 10. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık: 1. Senaryo MEB Soruları
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve MEB'in hazırladığı senaryolarla konuları pekiştirmek çok önemli. Bu yazıda, 1. senaryoya uygun soruları ve çözümlerini bulacaksınız. Sakın unutmayın, bol bol tekrar yapmak başarının anahtarıdır!
🦠 Hücre Bölünmesi (Mitoz ve Mayoz)
- 🍎 Mitoz: Tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyümeyi ve onarımı sağlar. Kromozom sayısı değişmez.
- 🍏 Mayoz: Üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) oluşmasını sağlar. Kromozom sayısı yarıya iner. Tür içi çeşitliliği artırır.
🧬 Kalıtım
- 🍓 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden bölümdür.
- 🍒 Kromozom: DNA'nın proteinlerle sarılıp yoğunlaşmış halidir.
- 🥝 Alleller: Bir genin farklı varyasyonlarıdır (örneğin, göz rengi geni için mavi veya kahverengi allelleri).
- 🍇 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır (örneğin, AA, Aa, aa).
- 🍊 Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür (örneğin, uzun boylu, kısa boylu).
🌱 Ekoloji
- 🌳 Ekosistem: Canlılar ve cansız çevrenin etkileşimiyle oluşan sistemdir.
- 🌲 Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktarmasıdır.
- 🌿 Besin Piramidi: Besin zincirindeki enerji akışını gösteren piramittir. Üreticilerden tüketicilere doğru enerji azalır.
- 🍀 Popülasyon: Aynı türden canlıların belirli bir bölgede oluşturduğu topluluktur.
- 🌵 Komünite: Farklı popülasyonların bir araya gelerek oluşturduğu topluluktur.
❓ Örnek Soru ve Çözümleri
Mitoz ve Mayoz Farkları
Soru: Mitoz ve mayoz bölünme arasındaki temel farkları yazınız.
- 🍄 Mitoz:
- 🍎 Kromozom sayısı değişmez.
- 🍏 Oluşan hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıdadır.
- 🍐 Vücut hücrelerinde görülür.
- 🍄 Mayoz:
- 🍓 Kromozom sayısı yarıya iner.
- 🍒 Oluşan hücreler ana hücreden farklı genetik yapıdadır.
- 🥝 Üreme hücrelerinde görülür.
Kalıtım Problemi
Soru: Kahverengi gözlü (B) bir anne ile mavi gözlü (b) bir babanın çocuklarının göz rengi genotiplerini ve fenotiplerini Punnett karesi ile gösteriniz. (Kahverengi göz rengi, mavi göz rengine baskındır.)
Çözüm:
Anne: Bb (Kahverengi gözlü, heterozigot)
Baba: bb (Mavi gözlü, homozigot)
Punnett Karesi:
|
b |
b |
| B |
Bb (Kahverengi) |
Bb (Kahverengi) |
| b |
bb (Mavi) |
bb (Mavi) |
Sonuç: Çocukların %50'si kahverengi gözlü (Bb), %50'si mavi gözlü (bb) olacaktır.
Ekoloji Kavramları
Soru: Bir ekosistemdeki üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcıların rollerini açıklayınız.
- 🌻 Üreticiler: Güneş enerjisini kullanarak organik madde üretirler (örneğin, bitkiler).
- 🦋 Tüketiciler: Üreticiler veya diğer tüketicilerle beslenirler (örneğin, otçullar, etçiller, hepçiller).
- 🍄 Ayrıştırıcılar: Ölü organizmaları ve organik atıkları parçalayarak inorganik maddelere dönüştürürler. Bu maddeler üreticiler tarafından tekrar kullanılır (örneğin, bakteriler ve mantarlar).
Unutmayın, bu sadece bir başlangıç! Kitaplarınızı ve notlarınızı tekrar gözden geçirin. Başarılar!
