10. Sınıf mitoz bölünme çözümlü sorular

Question

10. sınıf biyoloji dersinde mitoz bölünme konusunu anlıyorum ama soru çözerken bazı noktalarda takılıyorum. Özellikle safhaların sıralanması ve kromozom sayılarının değişimi gibi kısımları karıştırıyorum. Çözümlü örnekler üzerinden ilerlersem daha iyi pekiştirebileceğimi düşünüyorum.

Answer 1

Mitoz Bölünme Nedir?

Mitoz bölünme, bir hücreden genetik olarak tamamen aynı iki yavru hücre oluşturan bölünme şeklidir. Büyüme, gelişme ve vücuttaki yıpranan hücrelerin onarılması için gereklidir.

Mitoz Bölünmenin Evreleri

• Hazırlık Evresi (Interfaz): Hücre bölünmeye hazırlanır. DNA ve organeller eşlenir.
• Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez):
  • Profaz: Kromatin iplikler kromozomlara dönüşür, çekirdek zarı erir.
  • Metafaz: Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde dizilir.
  • Anafaz: Kardeş kromatitler zıt kutuplara çekilir.
  • Telofaz: Yeni çekirdek zarları oluşur, kromozomlar tekrar kromatine dönüşür.
• Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez): Sitoplazmanın ikiye bölünmesiyle iki yeni hücre oluşur.

Çözümlü Sorular

Soru 1

Kromozom sayısı 2n=46 olan bir insan hücresi, art arda iki mitoz bölünme geçiriyor. Oluşan toplam hücre sayısı ve bu hücrelerin kromozom sayısı ne olur?

• Çözüm:
• Bir mitoz bölünme sonucu bir hücreden iki hücre oluşur.
• İlk mitoz: 1 hücre → 2 hücre
• İkinci mitoz: 2 hücre → 4 hücre
• Toplam Hücre Sayısı = 4
• Mitoz bölünmede kromozom sayısı değişmez, yavru hücreler ana hücreyle aynı kromozom sayısına sahip olur.
• Her bir hücrenin kromozom sayısı = 2n=46

Soru 2

Mitoz bölünmenin hangi evresinde kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde tek sıra halinde dizilir?

• Çözüm: Kromozomların hücrenin ortasında, ekvator düzleminde dizildiği evre Metafaz evresidir. Bu diziliş, kromatitlerin kutuplara eşit şekilde dağılmasını sağlar.

Soru 3

Kromozom sayısı 2n=8 olan bir hücrede mitoz bölünme başlamadan önce (Interfaz'da) ve Anafaz evresinde bulunan kromatit sayıları nedir?

• Çözüm:
• Verilen: 2n = 8 → Bu, 8 kromozom demektir.
• Interfaz (Bölünme Öncesi - DNA Eşlenmiş):
  • DNA eşlendiği için her kromozom iki kromatitten oluşur.
  • Kromozom sayısı hala 8'dir, ancak her biri iki kromatitlidir.
  • Toplam kromatit sayısı = 8 kromozom x 2 kromatit/kromozom = 16 kromatit
• Anafaz (Kromatitler Ayrılıyor):
  • Bu evrede kardeş kromatitler birbirinden ayrılır ve kromozom olarak adlandırılır.
  • Hücrenin bir kutbuna giden her yapı artık bir kromozomdur (tek kromatitli).
  • Bu nedenle, hücrenin tamamında geçici olarak kromozom sayısı iki katına (16) çıkmış gibi görünür, ancak soru kromatit sayısını soruyor. Anafazda kromatitler ayrıldığı için artık her biri bağımsız kromozom olduğundan, teknik olarak "kromatit" sayısından bahsedilmez. Kromatitler ayrıldığı için kromatit sayısı 0'dır denebilir, ancak bu genelde sorulmaz. Daha net olarak: Anafazda ayrılan yapılar artık kromozomdur.

Soru 4

Aşağıdaki olaylardan hangisi mitoz bölünme ile gerçekleşmez?

a) Yaraların iyileşmesi
b) Sperm hücresinin oluşması
c) Embriyonun büyümesi
d) Kırılan kemiğin onarılması

• Çözüm:
• a, c ve d seçenekleri vücut hücrelerinde gerçekleşir ve mitoz bölünme ile olur.
• b) Sperm hücresinin oluşması üreme hücrelerinin oluşumudur ve bu süreç mayoz bölünme ile gerçekleşir. Cevap b şıkkıdır.

Soru 5

Mitoz bölünme sonucu oluşan iki yavru hücrenin genetik yapısının birbirinin aynısı olmasını sağlayan temel olaylar nelerdir?

• Çözüm:
• 1. DNA'nın Interfaz Evresinde Eşlenmesi: Bölünmeden önce DNA'nın kendini hatasız bir şekilde kopyalaması, her iki yavru hücreye aynı genetik bilginin aktarılmasının temelidir.
• 2. Kromozomların Metafazda Ekvator Düzleminde Düzenli Dizilmesi: Bu diziliş, kromatitlerin sentromerlerinden iğ ipliklerine bağlanarak düzenli bir dağılım için hazırlanmasını sağlar.
• 3. Kromatitlerin Anafazda Eşit Şekilde Kutuplara Çekilmesi: Her bir kromatit çifti birbirinden ayrılarak zıt kutuplara gider. Bu sayede kutuplarda aynı sayıda ve aynı genetik bilgiye sahip kromozom setleri oluşur.

Answer 2

10. Sınıf Mitoz Bölünme Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir hücrenin mitoz bölünme sürecinde kromozomların hücrenin ekvator düzleminde dizildiği evre aşağıdakilerden hangisidir?
a) Profaz
b) Metafaz
c) Anafaz
d) Telofaz
e) İnterfaz
Cevap: b) Metafaz. Çözüm: Metafaz evresinde, sentrozomlardan gelen iğ ipliklerine tutunan kromozomlar hücrenin ortasında, ekvator düzleminde tek sıra halinde dizilir.

Soru 2: Kromozom sayısı 2n=46 olan insan vücut hücresinde, mitoz bölünmenin tamamlanması sonucu oluşan iki yavru hücrenin her birinin kromozom sayısı ve genetik yapısı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Kromozom sayısı n=23'tür ve genetik yapıları birbirinden farklıdır.
b) Kromozom sayısı 2n=46'dır ve genetik yapıları birbirinden farklıdır.
c) Kromozom sayısı n=23'tür ve genetik yapıları ana hücre ile aynıdır.
d) Kromozom sayısı 2n=46'dır ve genetik yapıları birbirinin aynısıdır.
e) Kromozom sayısı 2n=46'dır ve genetik yapıları ana hücreden farklıdır.
Cevap: d) Kromozom sayısı 2n=46'dır ve genetik yapıları birbirinin aynısıdır. Çözüm: Mitoz bölünme, bir hücreden genetik olarak birbirinin tıpatıp aynısı olan iki yavru hücre oluşturur. Bu nedenle, somatik hücrelerde kromozom sayısı (2n) değişmez kalır ve oluşan hücrelerin genetik yapıları hem birbirine hem de ana hücreye özdeştir.

Soru 3: Bir hücrede mitoz bölünmenin interfaz evresinde gerçekleşen aşağıdaki olaylardan hangisi, bölünme için gerekli enerjinin sağlanmasında doğrudan rol oynar?
a) DNA'nın kendini eşlemesi
b) Sentriyollerin kendini eşlemesi
c) ATP sentezi
d) Protein sentezi
e) Hücrenin büyümesi
Cevap: c) ATP sentezi. Çözüm: İnterfaz, hücrenin bölünmeye hazırlandığı evredir. Bu evrede DNA eşlenir, protein sentezi artar ve hücre büyür. Ancak bu faaliyetlerin ve bölünme sürecinin gerçekleşebilmesi için gerekli olan enerji, hücresel solunum ile ATP sentezi yoluyla sağlanır.

Answer 3

10. Sınıf Mitoz Bölünme Çalışma Kağıdı ve Etkinlikler

A. Boşluk Doldurma

1. Mitoz bölünme sonucu bir hücreden ...... yeni hücre oluşur.

2. Kromozomların en belirgin olarak görüldüğü ve ekvator düzleminde sıralandığı mitoz evresi ...... evresidir.

3. Çekirdek zarının yeniden oluştuğu, sitoplazma bölünmesinin gerçekleştiği mitoz evresi ...... evresidir.

4. Mitoz bölünmenin hazırlık evresi olan ve DNA'nın kendini eşlediği evre ...... evresidir.

5. Bitki hücrelerinde sitoplazma bölünmesi ...... oluşumu ile gerçekleşir.

B. Doğru / Yanlış

1. ( ) Mitoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin genetik yapısı birbirinden farklıdır.

2. ( ) Mitoz bölünme prokaryot hücrelerde de gerçekleşir.

3. ( ) Hayvan hücrelerinde sitoplazma bölünmesi boğumlanma ile olur.

4. ( ) Mitoz bölünme eşeysiz üremenin temelini oluşturur.

5. ( ) Kromozomların en yoğun şekilde kısalıp kalınlaştığı evre interfazdır.

C. Eşleştirme

Aşağıdaki mitoz evrelerini açıklamaları ile eşleştiriniz.

• 1. Profaz
• 2. Metafaz
• 3. Anafaz
• 4. Telofaz

A. ( ) Kromozomların ekvator düzleminde dizildiği evre

B. ( ) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekildiği evre

C. ( ) Çekirdek zarının eridiği, iğ ipliklerinin oluştuğu evre

D. ( ) Çekirdek zarının yeniden oluştuğu, sitoplazma bölünmesinin başladığı evre

D. Açık Uçlu Sorular

1. Mitoz bölünmenin canlılar için önemini yazınız.

2. Hayvan ve bitki hücrelerinde sitoplazma bölünmesi arasındaki farkı açıklayınız.

3. Mitoz bölünmenin kanserle ilişkisini kısaca açıklayınız.

E. Kısa Test

1. Aşağıdakilerden hangisi mitoz bölünmenin özelliklerinden biri değildir?

A) Büyüme ve gelişmeyi sağlar

B) Eşey hücrelerinin oluşumunda görev alır

C) Yaraların onarılmasını sağlar

D) Tek hücrelilerde üremeyi sağlar

E) Oluşan hücreler ana hücre ile aynı genetik bilgiyi taşır

2. \(2n = 46\) kromozomlu bir insan vücut hücresinin mitoz bölünme geçirmesi sonucu oluşan yavru hücrelerin kromozom sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 23

B) 46

C) 92

D) 115

E) 69

3. Aşağıdaki mitoz evrelerinden hangisinde kromozomlar en belirgin haldedir ve mikroskopta rahatlıkla gözlemlenebilir?

A) İnterfaz

B) Profaz

C) Metafaz

D) Anafaz

E) Telofaz

Cevaplar:

A.1: iki, A.2: metafaz, A.3: telofaz, A.4: interfaz, A.5: ara lamel

B.1: Yanlış, B.2: Yanlış, B.3: Doğru, B.4: Doğru, B.5: Yanlış

C: 1-C, 2-A, 3-B, 4-D

E.1: B, E.2: B, E.3: C