🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: MEB Senaryo Soruları
Merhaba 11. sınıf öğrencileri! Biyoloji dersinin ilk yazılısı yaklaşıyor. MEB'in yayınladığı senaryo soruları, sınavda karşınıza çıkabilecek konular hakkında size önemli ipuçları veriyor. Bu yazıda, o soruları temel alarak konuları tekrar edeceğiz ve sınavda başarılı olmanıza yardımcı olacak bilgiler sunacağız.
🧪 Hücre Zarının Yapısı ve Görevleri
Hücre zarı, hücreyi dış ortamdan ayıran ve hücrenin iç yapısını koruyan önemli bir yapıdır. Aynı zamanda madde alışverişini kontrol eder ve hücreler arası iletişimi sağlar.
- 🧱 Fosfolipit Tabakası: Hücre zarının temelini oluşturur. Hidrofilik (suyu seven) baş ve hidrofobik (suyu sevmeyen) kuyruk kısımlarından oluşur. Bu özelliği sayesinde çift katmanlı bir yapı oluşturur.
- 🚪 Proteinler: Zar proteinleri, taşıyıcı, kanal, reseptör ve enzim gibi farklı görevlere sahiptir. Hücre zarından madde geçişini kolaylaştırır ve hücrenin dış ortamla iletişimini sağlar.
- 🍬 Karbonhidratlar: Genellikle glikoprotein veya glikolipit şeklinde bulunurlar. Hücrelerin birbirini tanımasına ve bağışıklık sisteminde rol oynarlar.
💧 Madde Geçişleri
Hücre zarından madde geçişleri, hücrenin yaşamı için hayati öneme sahiptir. Bu geçişler, enerji harcanıp harcanmamasına göre ikiye ayrılır:
💪 Pasif Taşıma (Enerji Harcanmaz)
- 🌊 Difüzyon: Maddelerin çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru kendiliğinden hareketidir. Örneğin, oksijenin akciğerlerden kana geçişi.
- 💧 Osmoz: Suyun yarı geçirgen bir zardan, çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu ortama geçişidir.
- 🎈 Kolaylaştırılmış Difüzyon: Bazı maddeler, zar proteinleri yardımıyla difüzyonla taşınır.
⚡ Aktif Taşıma (Enerji Harcanır)
- 🧬 Aktif Taşıma: Maddelerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğru, enerji harcanarak taşınmasıdır. Örneğin, sodyum-potasyum pompası.
- 📦 Endositoz: Büyük moleküllerin hücre içine alınmasıdır. Fagositoz (katı maddelerin alınması) ve pinositoz (sıvı maddelerin alınması) olmak üzere iki çeşidi vardır.
- 🚚 Ekzositoz: Hücre içindeki maddelerin hücre dışına atılmasıdır.
🦠 Enzimler
Enzimler, biyolojik katalizörlerdir. Yani, kimyasal tepkimeleri hızlandırırlar. Her enzim, belirli bir substrata özgüdür.
- 🔑 Substrat: Enzimin etki ettiği madde.
- 📍 Aktif Bölge: Enzimin substrata bağlandığı bölge.
- 🌡️ Enzimlerin Çalışmasını Etkileyen Faktörler: Sıcaklık, pH, substrat yoğunluğu, enzim yoğunluğu ve inhibitörler enzimlerin çalışma hızını etkiler.
☀️ Fotosentez
Fotosentez, bitkilerin ve bazı bakterilerin ışık enerjisini kullanarak organik madde üretmesidir. Temel olarak şu denklemle ifade edilir:
6CO2 + 6H2O + Işık Enerjisi → C6H12O6 + 6O2
- 🌿 Kloroplast: Fotosentezin gerçekleştiği organel.
- 🔆 Işık Bağımlı Evre: Işık enerjisi kullanılarak ATP ve NADPH üretilir.
- 🌑 Işıktan Bağımsız Evre (Calvin Döngüsü): ATP ve NADPH kullanılarak karbondioksitten glikoz üretilir.
Umarım bu tekrar, sınavda başarılı olmanıza yardımcı olur. Başarılar!
