🧬 11. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 10. Senaryo
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve bu senaryo, sınavda karşınıza çıkabilecek konulara odaklanmanıza yardımcı olacak. Sakin olun, derin bir nefes alın ve birlikte bu konuları gözden geçirelim.
🦠 Bağışıklık Sistemi
Bağışıklık sistemimiz, vücudumuzu hastalıklara karşı koruyan karmaşık bir ağdır. Şimdi bu ağın temel elemanlarına ve çalışma prensiplerine bir göz atalım:
- 🛡️ Doğal (Doğuştan) Bağışıklık: Vücudumuzun ilk savunma hattıdır. Mikropları tanımak için özelleşmiş hücrelere ve bariyerlere sahiptir.
- 🍎 Fiziksel Bariyerler: Cilt, mukus zarları gibi yapılar mikropların vücuda girişini engeller.
- 🍎 Hücresel Savunma: Fagositler (makrofajlar, nötrofiller) mikropları yutarak yok eder.
- 🍎 Kimyasal Savunma: Lizozim enzimi, interferonlar gibi maddeler mikroplara karşı savaşır.
- 💉 Kazanılmış (Edinilmiş) Bağışıklık: Vücudumuzun mikroplara karşı özelleşmiş savunma mekanizmasıdır. Lenfositler (B ve T hücreleri) bu bağışıklıkta önemli rol oynar.
- 🍎 B Hücreleri: Antikor üreterek mikropları etkisiz hale getirir. Her B hücresi, belirli bir antijene (mikrop üzerindeki belirteç) karşı antikor üretir.
- 🍎 T Hücreleri:
- 🍏 Yardımcı T Hücreleri: Diğer bağışıklık hücrelerini aktive eder.
- 🍏 Öldürücü T Hücreleri: Enfekte olmuş hücreleri doğrudan yok eder.
💊 Aşılama ve Bağışıklık
Aşılama, vücudun belirli bir hastalığa karşı bağışıklık kazanmasını sağlamak için zayıflatılmış veya ölü mikropların vücuda verilmesidir.
- 💉 Aktif Bağışıklık: Vücut, aşı veya hastalık sonucu antikor üretir. Uzun süreli koruma sağlar.
- 🛡️ Pasif Bağışıklık: Hazır antikorların (örneğin, anneden bebeğe geçen antikorlar) vücuda verilmesidir. Kısa süreli koruma sağlar.
🩸 Kan Grupları
Kan grupları, alyuvarların (kırmızı kan hücreleri) yüzeyinde bulunan antijenlere göre belirlenir. En önemli kan grubu sistemleri ABO ve Rh sistemleridir.
- 🅰️ ABO Sistemi: A, B, AB ve 0 olmak üzere dört ana kan grubu vardır. Her kan grubunun kendine özgü antijenleri ve antikorları bulunur.
- ➕ Rh Sistemi: Rh faktörü (D antijeni) taşıyanlar Rh pozitif (+), taşımayanlar Rh negatif (-) olarak adlandırılır.
❤️ Dolaşım Sistemi
Dolaşım sistemi, kan yoluyla oksijen, besin ve hormonları hücrelere taşır ve atık maddeleri uzaklaştırır. Kalp, damarlar ve kandan oluşur.
- 🫀 Kalp: Kanı pompalayan kaslı bir organdır. Dört odacıktan oluşur: sağ ve sol kulakçıklar, sağ ve sol karıncıklar.
- 🩸 Damarlar:
- 🍎 Atardamarlar: Kalpten kanı taşır.
- 🍎 Toplardamarlar: Kalbe kanı geri taşır.
- 🍎 Kılcal Damarlar: Atardamarlar ve toplardamarlar arasında bağlantı kurar, madde alışverişinin yapıldığı yerdir.
- 🩸 Kan: Plazma ve kan hücrelerinden oluşur.
- 🍎 Plazma: Kanın sıvı kısmıdır. Su, proteinler, hormonlar ve besin maddeleri içerir.
- 🍎 Kan Hücreleri:
- 🍏 Alyuvarlar (Kırmızı Kan Hücreleri): Oksijen taşır.
- 🍏 Akyuvarlar (Beyaz Kan Hücreleri): Bağışıklıkta rol oynar.
- 🍏 Kan Pulcukları (Trombositler): Kanın pıhtılaşmasını sağlar.
Umarım bu özet, yazılıya hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
