🧬 11. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 1. Yazılı: 3. Senaryo MEB Soruları ve Hazırlık Rehberi
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve MEB'in hazırladığı senaryolar kafanızı karıştırıyor olabilir. Sakin olun, bu rehberle 3. senaryoya bomba gibi hazırlanacaksınız. Unutmayın, biyoloji hayatın bilimi, ezber değil, anlamak önemli!
🧪 Hücre Bölünmesi ve Üreme
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerimizin çoğalmasını sağlayan bu bölünme, tek hücreden çok hücreli canlılara dönüşmemizi ve yaralarımızın iyileşmesini sağlar. Kardeş kromatitler ayrılır ve iki aynı genetik yapıda hücre oluşur.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücreleri (sperm ve yumurta) oluştururken gerçekleşir. Kromozom sayısı yarıya iner, böylece döllenme ile türün kromozom sayısı sabit kalır. Genetik çeşitlilik sağlanır, bu da evrim için çok önemlidir.
- 🐣 Eşeysiz Üreme: Tek bir atadan yeni bireylerin oluşmasıdır. Genetik çeşitlilik düşüktür, çünkü yavrular ata ile aynı genlere sahiptir. Örnekler: Bölünme, tomurcuklanma, rejenerasyon.
- 🦋 Eşeyli Üreme: İki atadan gelen genetik materyalin birleşmesiyle oluşur. Genetik çeşitlilik yüksektir, bu da türün değişen çevre koşullarına daha iyi uyum sağlamasını sağlar.
🌿 Kalıtım
- 🧬 Gen: DNA üzerindeki belirli bir özelliği kontrol eden bölümdür. Göz rengi, saç tipi gibi özellikleri belirler.
- 🧬 Alel: Bir genin farklı varyasyonlarıdır. Örneğin, göz rengi geni için mavi göz aleli ve kahverengi göz aleli olabilir.
- 🧬 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır. Örneğin, bir bireyin göz rengi genotipi BB (kahverengi), Bb (kahverengi) veya bb (mavi) olabilir.
- 🧬 Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür. Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle belirlenir. Örneğin, göz rengi kahverengi veya mavi olabilir.
- ➕ Mendel Genetiği: Baskın ve çekinik alellerin nasıl kalıtıldığını açıklayan temel prensipleri içerir. Monohibrit ve dihibrit çaprazlamalar bu prensiplere dayanır.
🌍 Canlılar ve Çevre
- ☀️ Ekosistem: Canlılar ve cansız çevrenin etkileşimiyle oluşan sistemdir. Besin zincirleri, enerji akışı ve madde döngüleri ekosistemin temel unsurlarıdır.
- 🌱 Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktardığı sıralamadır. Üreticiler (bitkiler), tüketiciler (otoburlar, etoburlar) ve ayrıştırıcılar (mantarlar, bakteriler) besin zincirinin halkalarını oluşturur.
- 🔄 Madde Döngüleri: Su, karbon, azot gibi maddelerin ekosistem içinde sürekli olarak dolaşımını ifade eder. Bu döngüler, yaşamın devamlılığı için hayati öneme sahiptir.
- ⚠️ Çevre Sorunları: İklim değişikliği, kirlilik, ormansızlaşma gibi insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve ekosistemleri tehdit eden sorunlardır. Bu sorunlara karşı bilinçli olmak ve çözüm üretmek önemlidir.
Unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözmek başarının anahtarıdır. Yazılıda hepinize başarılar!
